تدوین ابزار ارزیابی برنامه پزشکی خانواده شهری در مناطق بالای بیست هزار نفر در دانشگاه علوم پزشکی تبریز
چکیده
مقدمه: دست یافتن به اجرای دقیق و کامل برنامه پزشکی خانواده با ارزیابی دقیق با ابزارهای استاندارد محقق می‌شود. هدف مطالعه حاضر تدوین ابزار ارزیابی برنامه پزشکی خانواده شهری در مناطق بالای بیست هزار نفر در دانشگاه علوم پزشکی تبریز می‌باشد.
روش ¬کار و مواد: این مطالعه از نوع مطالعات چند روشی(مطالعه نقلی و کیفی) است. بعد از بررسی متون یک مطالعه کیفی(مصاحبه با صاحبنظران) انجام پذیرفت. بررسی متون به صورت مرور نقلی انجام شد. سپس شاخصهای بدست آمده از بررسی متون و مطالعه کیفی باهم ادغام شد با ادغام شاخصهای بررسی متون و جلسات کیفی، پرسشنامه دلفی طراحی شد. آیتم‌های ابزار بر اساس دو معیار اهمیت و قابلیت اجرایی به حدود 30 نفر از صاحبنظران دارای معیارهای ورود به مطالعه در دو راند دلفی ارسال و نتایج جمع آوری گردید. شاخصهای که حائز نمره 7 و بالاتر در معیارهای اهمیت و قابلیت اجرایی بودند انتخاب شده و ابزار ارزیابی بعد از اجرای دو مرحله دلفی نهایی گردید.هم چنین برای شاخصهای منتخب وزن شاخص محاسبه شده و شناسنامه شاخص‌ها تدوین گردید.
یافته¬ها: شاخصهای به دست آمده از مرور متون در سه حیطه ساختاری، فرآیندی و نتیجه قابل تقسیم بودند. تعداد 103 شاخص در مرور متون به دست آمد. دستاوردها، چالش‌ها، ابعاد و شاخص‌ها و راهکارهای ارتقای برنامه بر اساس نظرات متخصصین بر اساس اهرمهای کنترل نظام سلامت( تامین مالی، نظام پرداخت، سازماندهی، وضع مقررات و رفتار) طبقه بندی گردیدند. ابزار اولیه از طریق ادغام شاخصهای احصا شده از مرور متون و جلسات کیفی و در ادامه با برگزاری دو راند دلفی و نظرسنجی از متخصصین نهایی گردید.
نتیجه¬گیری: با وجود چالش‌های مختلف، اجرای برنامه پزشکی خانواده می‌تواند دسترسی به خدمات، به ویژه در مناطق حاشیه شهر را تسهیل کنند. ضرورت دارد در این راستا دولت‌ها در تامین زیرساخت‌ها(تامین مالی،تامین نیروی انسانی،فضای فیزیکی و تجهیزات، نظام ارجاع) و مدیریت فرایندهای اجرایی برنامه‌های مناسبی را در نظر داشته باشند.