بررسی توان خود مراقبتی سالمندان مراجعه‌کننده به مجتمع‌های سلامت چمران و دکتر شاد پور شهر تبریز در سال 1394

Abstract

مقدمه افزایش جمعیت سالمندان به‌خصوص در کشورهای درحال‌توسعه با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی فراوانی همراه است. توانایی مراقبت از خود در افراد سالمندان به‌عنوان یک منبع بسیار مهم سلامت برای اداره‌ی زندگی روزمره‌ی افراد مسن به‌حساب می‌آید و بسیاری از سازمان‌های بهداشتی و مراقبین سلامتی توان مراقبت از خود را به‌عنوان یک راهکار برای کاهش هزینه‌های گزاف خدمات پزشکی و درنتیجه ارتقا سطح سلامت فرد و جامعه در نظر گرفته‌اند؛ بنابراین برای مقابله با چالش‌های فرا راه این پدیده و ارتقای وضعیت سالمندان اتخاذ سیاست‌های مناسب در راستای توانایی مراقبت از خود لازم است. این پژوهش باهدف بررسی توان خود مراقبتی سالمندان در مجتمع‌های سلامت شهید چمران و دکتر شاد پور انجام شد. روش کار مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل دو بخش هست. بخش اول، پرسشنامه‌ی مربوط به مشخصات جمعیت شناختی سالمندان و بخش دوم، پرسشنامه روا و پایای توانایی خود مراقبتی افراد سالمند (SASE) بود، جامعه مطالعه شامل سالمندان مراجعه‌کننده به مجتمع‌های سلامت شهید چمران و دکتر شاد پور دارای پرونده بهداشتی بودند تعداد نمونه 220 نفر هست که با استفاده از نرم‌افزارG-Power محاسبه شد. تخصیص نمونه به هر مرکز به‌صورت یکسان انجام شد. نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی سامانمند با استفاده از لیست سالمندان ثبت‌شده در مجتمع‌های سلامت صورت گرفت. برای ورود داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی _ میانگین و انحراف معیار و آنالیز واریانس یک‌طرفه، آزمون تی مستقل، من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد.

یافته‌ها میانگین توان خود مراقبتی در سالمندان 21.08 ±61.14 بود. چنانکه نتایج آزمون تی مستقل نشان داد بین سالمندان مجتمع‌های سلامت در توان خود مراقبتی و ابعاد توانایی مراقبت از مسئولیت‌های فردی و توانایی مراقبت از اهداف، توانایی مراقبت از تندرستی تفاوت معنی‌داری وجود دارد به‌طوری‌که توان خود مراقبتی و ابعاد آن در سالمندان مجتمع چمران بیشتر از سالمندان مجتمع شاد پور بود. فاکتورهای از قبیل جنسیت، نوع بیمه، بیمه تکمیلی و منبع درآمد ارتباط معنی‌داری با توان خود مراقبتی سالمندان نداشتند0.05)<(P ولی تحصیلات، وضعیت زندگی و نوع تأهل ارتباط معنی‌داری با توان خود مراقبتی سالمندان داشتند0.05)>(P بحث و نتیجه‌گیری نتایج نشان داد که توان خود مراقبتی در سالمندان در وضعیت ضعیف قرار داشت. لذا جلوگیری از بروز ریسک فاکتورهای توان خود مراقبتی که شامل تصور ناتوانی، دریافت کمک از سوی خانواده، خطر ابتلا به سوءتغذیه و اختلال در سلامت روان است و تقویت فاکتورهای توان خود مراقبتی مانند فعال بودن و آماده کردن غذای خود، توانایی پیدا کردن معنا و هدف در زندگی و ... از اهمیت به سزایی برخوردار است. سیاستگذارن سلامت سالمندان باید در مورد چگونگی بیان این توان آگاهی داشته و همچنین از مسئولیت خود برای شناسایی و طراحی نیاز برای حمایت و کمک مناسب و جلوگیری از وابستگی‌های غیرضروری و ناخواسته سالمندان آگاهی داشته و اقدامات مناسب را برای ارتقای توان خودمراقبتی سالمندان اتخاذ کنند.