بار سرطان کبد و عوامل خطر منتسب به آن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 1990 تا 2019

Abstract

سرطان کبد به عنوان یکی از کشنده‌ترین بدخیمی‌ها، یکی از جدی‌ترین چالش‌های نظام‌های سلامت سراسر جهان است. با توجه به آمار رو به افزایش این بدخیمی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی شیوع، بروز و سال‌های تعدیل‌شده ناتوانی (DALY) مرتبط با سرطان کبد برای 21 کشور واقع در منطقه و تعیین عوامل خطر منتسب آن از سال 1990 تا 2019 اجرا گردید. مواد و روش‌ها: در انجام این مطالعه حاضر از دادگان دسترسی-آزاد مطالعه بار جهانی بیماری 2019 استفاده گردید. بدخیمی‌های کبدی از طریق کدهای تشخیصی مربوطه از ICD-10 تعریف و تطبیق گردید. داده‌های مربوط به شیوع، مرگ‌میر، سال‌های زندگی تطبیق شده با ناتوانی و عوامل خطر منتسب، مربوط به کشورهای افغانستان، الجزایر، بحرین، عراق، ایران، مصر، اردن، کویت، لبنان، لیبی، مراکش، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سودان، سوریه، تونس، ترکیه، امارات و یمن استخراج، تفکیک و ارزیابی گردیدند. تمام مقادیر ارائه شده با فاصله عدم اطمینان %95 گزارش گردیده و معناداری آماری به صورت عدم هم‌پوشانی میان این فواصل تعریف می‌گردد. یافته‌ها: بروز سرطان کبد در منطقه از 8,477.3 (فاصله عدم قطعیت %95: 6,754.2 الی 11,645.9) مورد در سال 1990 به 21,788.8 مورد (فاصله عدم قطعیت %95: 19,870.5 الی 23,816.6) در سال 2019 افزایش یافته است. در سال 2019، شیوع استاندارد شده سنی سرطان کبد در منطقه 5.02 (5.48-4.57) مورد به ازای هر 10000 مورد بوده، که نسبت به 4.87 (6.72-3.73) مورد به ازای هر 10000 نفر در سال 1990 با افزایش قابل‌توجه همراه بوده است. میزان مرگ و میر کل و استانداردشده‌ی سنی سرطان کبد در منطقه نیز از 8,672.87 (12,021.91-6,862.42) نفر در مجموع منطقه و 5.10 (7.22-3.96) نفر به ازای 100000 نفر به 22,237.87 (24,342.45-20,250.76) نفر در مجموع و 5.28 (5.77-4.80) نفر در هر صدهزار نفر افزایش یافته است. مصر بیشترین آمار بروز، شیوع نقطه‌ای و مرگ و میر را در منطقه به خود اختصاص داده است. ارتباط مثبتی میان شاخص جمعیتی-اجتماعی و بار سرطان کبد در منطقه مشاهده شد. هپاتیت سی، هپاتیت بی، استئاتوهپاتیت غیرالکلی و مصرف الکل از مهم‌ترین علل زمینه‌ای، و شاخص بالای توده بدنی، سطح بالای گلوکز ناشتای پلاسما و استعمال سیگار و دخانیات از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلای به سرطان کبد بودند.