طراحی و روانسنجی ابزار سنجش بیتحرکی تحمیل شده از طرف مراقبین غیررسمی به سالمند نیازمند کمک برای تحرک در شهر تبریز: یک مطالعه تلفیقی (طرح متوالی اکتشافی)
Abstract
مقدمه: مراقبین سالمند ممکن است به طور ناخواسته منجر به بیتحرکی تحمیل شده در او شوند. تاکنون مطالعه جامع و ابزاری برای بررسی نقش مراقب غیررسمی، در بیتحرکی سالمند انجام نشده است.
اهداف: هدف این مطالعه، طراحی و روانسنجی ابزاری برای سنجش بیتحرکی تحمیل‌شده به سالمندان نیازمند کمک برای تحرک و عوامل مستعدکننده آن بود.
روش کار: این پژوهش یک مطالعه تلفیقی با طراحی متوالی اکتشافی است که در سال 1402 در تبریز انجام شده است. در مرحله اول یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی شامل مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته برای تبیین مفهوم بیتحرکی تحمیل‌شده و عوامل مستعدکننده آن انجام، سپس کدها و مضامین از نقل‌قول‌های کیفی، استخراج و این کدها و مضامین با مرور متون تکمیل شدند. سپس ابزارهای سنجش و عوامل مستعدکنندهی بیتحرکی تحمیل شده تدوین و طراحی شدند. در مرحلهی کمی، ویژگیهای روانسنجی ابزارها مورد بررسی قرار گرفتند.
یافتهها: سالمندان و مراقبین غیررسمی، مفهوم بیتحرکی تحمیل شده در سه سطح ممانعت از معاشرت/ مشارکت اجتماعی، ممانعت از انجام فعالیتهای روزمره زندگی و ممانعت از انجام فعالیت فیزیکی و ورزش و عوامل مستعدکنندهی آن را در سه سطح مستعدکننده-های فرایندی، مستعدکنندههای رفتاری و مستعدکنندههای شناختی ممانعت از فعالیت و تردد سالمند تبیین کردند. ابزارهای سنجش و عوامل مستعدکننده بیتحرکی تحمیل شده طراحی شده و روایی محتوا و صوری در آنها تایید شد. تحلیل عامل تاییدی برای ابزارهای طراحی شده نشان داد که شاخص برازش تطبیقی (00/1، 93/0، 95/0 و 88/0) ،شاخص برازش هنجار شده (99/0، 91/0، 93/0 و 85/0)، شاخص برازش افزایشی (00/1، 99/0، 95/0و 88/0) و شاخص توکر لویس (00/1، 87/0، 92/0 و 85/0)، شاخص نیکوئی برازش (94/0 و 91/0) بودند. شاخص برازش ریشه میانگین مربعات خطای برآورد، برای یک ابزار، نشانگر برازش خوب مدل (00/0) و برای سه ابزار نسبتا قابل قبول (09/0، 09/0 و 09/0) بدست آمد. مقادیر آلفای کرونباخ برای ابزارهای بدست آمده، 88/0، 75/0، 93/0 و 88/0 و شاخص همبستگی درون طبقهای 90/0، 98/0 ، 97/0 و 98/0 برآورد شد.
نتیجهگیری: ابزارهای طراحی شده برای سنجش بیتحرکی تحمیل شده و عوامل مستعدکنندهی آن در سالمندان و مراقبین غیررسمی، ابزارهایی مناسب و قابل استفاده در پژوهشهای آینده هستند.