ارتباط الگوهای غذایی ، کیفیت و تنوع غذایی با شدت بیماری و فاکتوره ای التهابی در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکل ی

Abstract

چکیده فارسی مقدمه و هدف: التهاب نقش کلیدی در ایجاد و پیشرفت بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) دارد، به طوریکه فرایندهای التهابی می‌توانند منجر به آسیب سلولی و تجمع چربی در کبد شوند و در نهایت به فیبروز و سیروز کبدی منجر شوند. یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی این بیماری، تغییرات در شاخص‌های لیپیدی است که به دلیل ایجاد التهاب مزمن در کبد، اتفاق می‌افتد و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد. تغذیه می‌تواند در پیشگیری و پیشرفت این بیماری دخیل باشد. الگوهای غذایی سالم، به ویژه رژیم‌های غنی از میوه‌ها و سبزیجات، می‌توانند با کاهش التهاب سیستمیک نقش موثری در پیشگیری از بیماری‌های التهابی از جمله NAFLD ایفا کنند. با توجه به نقش التهاب در ایجاد و پیشرفت NAFLD و نقش تغذیه در پیشگیری یا پیشرفت التهاب و با توجه به عدم وجود مطالعه در زمینه ارتباط الگوهای غذایی با شاخص‌های التهابی در این بیماران، مطالعه‌ی الگوی غذایی این بیماران می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد تغذیه‌ی این بیماران فراهم کند. هدف از اجرای این طرح تعیین ارتباط الگوهای غذایی، کیفیت و تنوع غذایی با شدت بیماری و فاکتورهای التهابی شامل فاکتور نکروزکننده‌ی تومور آلفا (TNF-α) و پروتئین واکنشگر c (CRP) در افراد مبتلا به NAFLD بود. مواد و روش‌ها: در مطالعه‌ی مقطعی تحلیلی حاضر، 150 بیمار NAFLD درجه 1 و 2 که بیماریشان تازه تشخیص داده شده بود مورد مطالعه قرار گرفتند. افراد شرکت کننده در محدوده‌ی سنی 18 تا 65 سال و از هر دو جنس بودند. شاخص‌های تن‌سنجی شرکت‌کنندگان با استفاده از ابزارهای مناسب اندازه‌گیری و میزان فعالیت بدنی شرکت‌کنندگان نیز به وسیله‌ی پرسشنامه‌ی فعالیت بدنی بین‌المللی (IPAQ) بررسی شد. برای بررسی دریافت‌ غذایی افراد از پرسشنامه بسامد خوراک (FFQ) استفاده شد. سطح سرمی فاکتورهای التهابی CRP و TNF-α به روش‌ الایزا و سطح سرمی شاخص‌های لیپیدی و قندی به روش‌ رنگ‌سنجی آنزیمی، بعد از 12 ساعت ناشتایی اندازه‌گیری شد و امتیاز الگوهای غذایی رژیم غذایی مبتني بر کاهش فشار خون (DASH)، مدیترانه‌ای (MD)، تلفیق رژیم غذایی مدیترانه‌ای با رژیم مبتني بر کاهش فشار خون (MIND) و تنوع و کیفیت غذایی براساس شاخص تغذیه‌ی سالم (HEI) و شاخص کیفیت غذایی (DQI) توسط محقق محاسبه گردید. شدت بیماری نیز با روش سونوگرافی از حفره‌ی شکم در حالت ناشتا تعیین شد. یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که الگوهای غذایی سالم مانند MIND، DASH و MD ارتباط معناداری با سطح سرمی آنزیم‌های کبدی آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و نیز شدت بیماری NAFLD نداشتند (05/0<p). فاکتور التهابی CRP ارتباط معنی‌داری با شدت بیماری نشان داد (05/0p<). بین امتیاز الگوی غذایی MIND و کلسترول کل (TC) (011/0- = Bو 012/0=p) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) (016/0- =B و016/0p=) ارتباط معکوس معنادار وجود داشت. همچنین این ارتباط معکوس بین شاخص HEI و TC (002/0- = Bو 009/0=p) و نیز بین HEI و LDL (002/0- =B و 043/0=p) مشاهده شد. همچنین بین امتیاز الگوی غذایی MD و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (007/0= Bو 047/0=p) ارتباط مستقیم معنادار وجود داشت. بین امتیاز DQI نیز با نمایه توده بدن (BMI) ارتباط معکوس معنادار (235/1- = Bو 022/0=p) مشاهده شد. نتیجه‌گیری: به ‌طور کلی، نتایج این مطالعه نشان داد که پیروی بیشتر از الگوهای غذایی سالم و نیز کیفیت بالاتر رژیم غذایی با وضعیت بهتر شاخص‌های لیپیدی و تن‌سنجی در بیماران NAFLD همراه است. کلمات کلیدی: الگوی غذایی، کیفیت غذایی، تنوع غذایی، کبد چرب غیرالکلی، التهاب، شدت بیماری