ارتباط سلامت روان مادران در دوره پس از زایمان با رفتار شیرخواران

Abstract

چکیده زمینه و هدف: درجات خفیفی از علائم افسردگی و اضطراب در دوران پس از زایمان طبیعی است که در واقع یک پاسخ طبیعی برای رویارویی با شرایط است، اما ممکن است این علائم به سمت شدیدتر و طولانی تر شدن رفته و بنابراین اگر این دوران به خوبی مدیریت نشود می تواند در نهایت منجر به دیسترس مادر ( افسردگی و اضطراب) شود. رفتار شیرخوار به عنوان تفاوت های بیولوژیکی فردی در واکنش پذیری و خودتنظیمی شیرخوار در پاسخ به محرک های محیطی تعریف می شود. مؤلفه واکنش پذیری شامل تاخیر، شدت و مدت زمان پاسخگویی احساسی، توجهی و حرکتی به محرک ها می باشد. مؤلفه خود تنظیمی نیز شامل نحوه و توانایی تعدیل این واکنش هاست. افسردگی و دیسترس مادر احتمالا می تواند بر رفتار شیرخوار تاثیرگذار باشد و همچنین خلق و خوی پایین شیرخوار نیز می تواند بر میزان افسردگی و اضطراب مادر تاثیر بگذارد، هدف از این مطالعه، تعیین ارتباط سلامت روان مادر در دوران پس از زایمان با خلق شیرخوار می باشد. مواد و روش: این مطالعه مقطعی بر روی 167 مادر و شیرخوار چهار ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهر تبریز در سال 1401-1400 انجام گرفت.. داده ها با استفاده از پرسشنامه های مشخصات فردی-اجتماعی، افسردگی پس از زایمان ادینبورگ، دیسترس پس از زایمان و رفتار شیرخوار تجدید نظر شده جمع آوری شد. داده ها بعد از جمع آوری در نرم افزار SPSS نسخه 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بر اساس آزمون همبستگی اسپیرمن،‌ از میان متغیرهای رفتار شیرخوار، تنها بین متغیر سطح فعالیت و افسردگی پس از زایمان مادر، رابطه معکوس معنی داری وجود داشت (14/0- =r و 047/0 =P). همچنین بین زیردامنه خودتنظیمی شیرخوار و دیسترس پس از زایمان مادر رابطه معکوس معنی دار وجود داشت ( 005/0 P= و 21/0-r= ). بیشترین میزان همبستگی معکوس بین دیسترس پس از زایمان و متغیر سرعت بازگشت به آرامش (36/0-r= ) و کمترین میزان همبستگی معکوس بین دیسترس پس از زایمان و متغیر میزان بهبودی از پریشانی/ واکنش پذیری معکوس ( 15/0-r=) بود. بر اساس آزمون رگرسیون خطی، درآمد ناکافی خانوار عامل خطر زیردامنه احساسات منفی شیرخوار بود [p=0.029 B=0.169, CI 95% :0.25to1.31]. و افسردگی پس از زایمان عامل خطر زیرمقیاس خود تنظیمی شیرخوار بود و این ارتباط معکوس بود[p=0.021 B=-0.179, CI 95% :-0.25to -0.02]. نتیجه گیری: طبق نتایج این مطالعه، رفتار شیرخوار با افسردگی و دیسترس پس از زایمان مادر ارتباط داشت. همچنین با توجه به اینکه در مراقبت های دوران بارداری بیشتر تاکید به مراقبت های جسمانی مادر می شود و معمولا مراقبت های روانشناختی مادر مورد غفلت قرار می گیرد، باید تاکید بیشتری بر غربالگری افسردگی پس از زایمان و آماده کردن مادران باردار جهت پذیرش نقش مادری و بهبود روابط مادر و کودک شود.