بررسی ارتباط ناامنی غذایی با الگوی غذایی،کمخونی فقرآهن و کمبود ویتامین D در زنان در سنین باروری در شهر تبریز
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت اثرات نامطلوب کمبود مواد مغذی در زنان در سنین باروری و شیوع ناامنی غذایی در آنان و همچنین اهمیت الگوی غذایی مصرفی، مطالعه حاضر به بررسی ارتباط بین ناامنی غذایی (HFI) و کم خونی، کمبود آهن و کمبود ویتامین D و همچنین تعیین الگوهای غذایی غالب و تعیین ارتباط بین الگوهای غذایی و ناامنی غذایی در زنان در سنین باروری شهر تبریز پرداخته است.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی، 266 زن در سنین باروری شهر تبریز بصورت نمونه گیری خوشه¬ ای انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه، اطلاعات عمومی جمعیت اخذ شد. وضعیت ناامنی غذایی با استفاده از پرسشنامه 6 سوالی بدست آمد. جهت تعیین الگوی غذایی از پرسشنامه بسامد غذایی(FFQ) 80 سوالی استفاده شد و سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی الگوهای غذایی افراد شرکت کننده بدست آمد.5 میلی لیتر نمومنه خون ناشتا از افراد مورد مطالعه گرفته شده و سپس ویتامین D سرم و فریتین و هموگلوبین بررسی شده است. سطح سرمی ویتامین D و فریتین با استفاده از روش الیزا و هموگلوبین با استفاده از روش فتومتری اندازه گیری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده¬ها از نرم افزار SPSS (نسخه 23) و از روش¬های آماری Kolmogrov-Smirnov برای تعیین نرمال بودن داده¬ها و برای بررسی ارتباط بین ناامنی غذایی با الگوهای غذایی استخراج شده، از آنالیز رگرسیون ترتیبی استفاده شد. از آزمون رگرسیون لجستیک جهت تعیین ارتباط بین ناامنی غذایی و کم خونی ناشی از کمبود آهن و کمبود ویتامین D، استفاده شد.
یافته¬ها: بر اساس نتایج بدست آمده، از مجموع 266 نفر زن بررسی شده در این مطالعه، 7/32 درصد در گروه امن غذایی و 3/67 درصد در گروه ناامن غذایی قرار داشتند. با استفاده از روش تحلیل عاملی، سه الگوی غذایی عمده شامل الگوی غذایی حیوانی، الگوی غذایی سالم و الگوی غذایی غربی مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به آنالیزهای صورت گرفته، ارتباط معنی داری بین الگوهای غذایی و ناامنی غذایی یافت نشد. نتایج نشان داد کم خونی فقر آهن بصورت معنی داری در گروه ناامن غذایی (4/18 %) نسبت به گروه امن غذایی (9/6 %) بالاتر بود (01/0= p). طبق نتایج بدست آمده از آزمون رگرسیون لجستیک، در مدل ¬های غیر تعدیل شده ارتباط معنی¬داری بین کم¬خونی فقرآهن و ناامنی غذایی در زنان مورد مطالعه مشاهده شد (59/7-22/1:CI95%، 05/3:OR). این ارتباط بعد از تعدیل کردن متغیرهای سن، اشتغال، تحصیلات، تاهل، نمایه توده بدنی، دریافت رژیمی و استفاده از مکمل¬ ها باز هم معنی دار بود (17/7-02/1CI:95%،57/2OR:). طبق نتایج بدست آمده از آزمون رگرسیون لجستیک، ارتباط معنی¬داری بین ناامنی غذایی و کمبود ویتامین D (61/1-41/0:CI95%، 82/0:OR) مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعه حاضر ارتباط معنی داری بین ناامنی غذایی و کم¬خونی فقر آهن مشاهده شد. درحالیکه ارتباط بین ناامنی غذایی و کمبود آهن، ویتامین D و الگوهای غذایی معنی¬دار نبود. با توجه به اثرات سوء کم¬خونی در زنان در سنین باروری، به نظر می‌رسد برنامه¬ریزی و اقدامات موثر برای بهبود دسترسی زنان ناامن غذایی به غذاهای با کیفیت بالا و ارائة آموزش¬های تغذیه¬ای مناسب برای افرایش سواد تغذیه¬ای جهت انتخاب¬های درست مواد غذایی باید انجام گیرد. همچنین ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و مراقبتی جهت پیشگیری از ایجاد فقر آهن و یا شناسایی زودرس افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن باید زنان در سنین باروری را که در معرض ناامنی غذایی هستند، به طور مرتب پیگیری نمایند.