بررسی عوارض کبدی متوتروکسات با دوز بالا 10سال پس از درمان بدخیمی در کودکان
چکیده
متوتروکسات یکی از داروهای آنتی متابولیت فولات است که برای درمان بدخیمی‌ها و سایر بیماری‌های غیر بدخیم و اتوایمیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوز بالای متوتروکسات، یعنی دوزهای بالاتر از 500mg/m2 برای درمان بدخیمی‌ها کاربرد دارد. متوتروکسات از جمله داروهایی می‌باشد که به‌صورت وابسته به دوز باعث آسیب کبدی می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سیروز کبدی اشاره نمود. بر‌اساس جستجوی گسترده‌ای که در متون انجام دادیم، مطالعه‌ای مشابه، به خصوص در منطقه، به بررسی عوارض MTX در درازمدت، بعد از درمان نپرداخته است. از آن رو، برآن شدیم این مطالعه با هدف بررسی عوارض کبدی MTX 10 سال پس از درمان بدخیمی در کودکان انجام گردید.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی توصیفی-تحلیلی، عوارض کبدی متوتروکسات با دوز بالا در 30 بیمار مبتلا به بدخیمی‌های ALL و NHL که در طی سالهای 1387 تا 1389 در مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز بستری بودند، مورد بررسی قرار گرفت. در تمامی بیماران بررسی سطح آمینوترانسفرازهای کبدی، تست‌های فانکشن کبدی، سونوگرافی کبد و مجاری صفراوی و سونوگرافی داپلر ورید پورت انجام گرفت. داده‌های حاصل از روش‌های تشخیصی و همچنین اطلاعات دموگرافیک بیماران در فرم پرسش‌نامه جمع‌آوری گردید و با استفاده از نرم‌افزار آنالیز آماری SPSS نسخه 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: مطالعه روی 30 بیمار انجام گرفت. 18 مورد (60 درصد) از آن‌ها پسر و 12 مورد (40 درصد) دختر بودند. 23 نفر از آن‌ها (67/76 درصد) مبتلا به ALL و 7 نفر (33/23 درصد) مبتلا به NHL بودند. در یافته‌های آزمایشگاهی، سطح ALT در 4 مورد (33/13 درصد) از بیماران افزایش پیدا کرده بود. در 4 مورد (33/13 درصد) Total BILL سرم و در 3 مورد (10 درصد) Direct BILL بالاتر از حد نرمال بود. سطح AST سرمی و PT و PTT در تمامی بیماران در حد طبیعی بود. در یافته‌های سونوگرافیک بیماران، Spanکبد در 8 مورد (67/26 درصد) و Span طحال در 12 مورد (40 درصد) بزرگ‌تر از حد طبیعی بودند. در 5 نفر (67/16 درصد) اکوژنیسیته پارانشیم کبد به‌طور خفیف و یکنواخت افزایش یافته بود و شواهد کبد چرب گرید یک وجود داشت. قطر ورید پورت در تمامی بیماران نرمال بود و شواهدی به نفع ترومبوز وجود نداشت.