شیوع عوامل خطر سرطان پستان و تعیین کننده های مشارکت در غربالگری آن در زنان شهر بندر ترکمن-1394-1393

Abstract

مقدمه و هدف: بروز سرطان پستان در کشورهای آسیایی و از جمله ایران در حال افزایش است. علیرغم تأثیر مفید غربالگری با ماموگرافی در تشخیص زودرس سرطان پستان، مشارکت زنان ایرانی و بخصوص زنان ترکمن در آن پایین است. هدف از این مطالعه تعیین شیوع برخی عوامل خطر رفتاری و باروری سرطان پستان، میزان مشارکت در غربالگری و تعیین-کنندههای آن در زنان ترکمن میباشد. روش کار: این مطالعه مقطعی، در سال 1394 در شهر بندرترکمن (در استان گلستان) انجام شد. 437 زن ترکمن 70-35 ساله و بدون سابقه ابتلا به سرطان پستان به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. دادههای مربوط به وضعیت دموگرافیک، اقتصادی-اجتماعی، باروری، رفتارهای مرتبط با سلامت و سابقه مشارکت در غربالگری سرطان پستان از طریق پرسشنامه محقق ساخته و توسط دو نفر پرسشگر آموزشدیده جمع‌آوری شد. وجود سابقه انجام ماموگرافی به‌عنوان متغیر پیامد در نظر گرفته شد. از مدلهای رگرسیون لجستیک تک متغیره و چند متغیره برای برآورد نسبت شانس با دامنه اطمینان 95% استفاده شد. یافتهها: میانگین سنی زنان شرکت‌کننده در مطالعه، (73/8 = انحراف معیار) 71/46 سال بود. بیشترین فراوانی عوامل خطر مربوط به مصرف ناکافی میوه و سبزی (7/86%)، فعالیت فیزیکی ناکافی (4/55%)، سابقه مصرف قرصهای پیشگیری از بارداری (3/48%) و ابتلا به چاقی (9/46%) بود. میزان مشارکت در ماموگرافی (29/14-37/8: CI95%) 11% و میزان مشارکت در ماموگرافی و/یا معاینه بالینی پستان (69/23-20/16: CI95%) 7/19% بود. مشارکت در ماموگرافی حتی بعد از تعدیل تمام متغیرها به‌طور معنیداری در زنان بی‌سواد (50/0-03/0: CI95% ,11/0=OR) و زنان با سطح تحصیلات پایین (در حد ابتدایی یا راهنمایی) (99/0-18/0: CI95% ,42/0=OR) نسبت به زنان دارای تحصیلات دبیرستانی و دانشگاهی، پایین بود. وجود سابقه فامیلی سرطان پستان به‌عنوان یک پیشگویی کننده مثبت مشارکت در برنامههای غربالگری سرطان پستان شناخته شد (30/6-99/0: CI95% ,51/2=OR). نتیجه‌گیری: یافتههای این مطالعه شواهد مبتنی بر جمعیت در مورد لزوم ادغام خطرسنجی و شناسایی زنان پرخطر و غربالگری فعال آنان در سیستم مراقبتهای بهداشتی را همگام با ارتقای آموزش به‌ویژه در خصوص مباحث شیوه زندگی سالم فراهم ساخت. همچنین طراحی مداخلات افزایش مشارکت با نگاه ویژه به زنان بی‌سواد و با سطح تحصیلات پایین، زنان خانه‌دار و زنان با سطح رفاه پایین پیشنهاد میگردد.