بررسی تداخلات داروهای سایکوتروپ در نسخه¬های پزشکان شهر تبریز در سال 1401

Abstract

در سال¬های اخیر و به خصوص پس از پاندمی ویروس کرونا شیوع اختلالات روانی به خصوص اضطرب و افسردگی در جمعیت جهان افزایش پیدا کرد. طبق مطالعات انجام شده در ایران نیز شیوع اختلالات روانی در طی چند سال اخیر حدودا دو برابر شده است. به تبع افزایش اختلالات روانی، تجویز و مصرف داروهای سایکوتروپ نیز با رشد مواجه شده است. از آن جایی که مصرف این داروها با تداخلات و عوارض جانبی زیادی همراه است، بررسی تداخلات دارویی شایع و عمده در نسخ پزشکان امری ضروری به نظر می¬رسد؛ به خصوص که در این زمینه در ایران مطالعات چندانی صورت نگرفته است. روش: در این مطالعه مقطعی توصیفی، داده¬های بیمه سلامت که حاوی حداقل یک قلم داروی سایکوتروپ که لیست آن از رفرنس های روان¬پزشکی استخراج و با دارونامه ایران تطبیق داده شد و در جلسه¬ای با حضور روان¬پزشکان به تصویب رسید، دریافت شد. سپس با مراجعه به سایت www.drugs.com لیست تداخلات دارویی عمده و خطرناک بین گروه های دارویی مختلف استخراج شد و با رفرنس روان پزشکی کاپلان سادوک تطبیق داده شد. بر اساس داده های سایت فوق، تداخلات دارویی بر اساس شدت به 3 دسته major، moderate و minor تقسیم شد. سپس نسخی که حاوی حداقل دو قلم داروی سایکوتروپ بودند انتخاب و آنالیز آماری با زبان برنامه نویسی پایتون، مایکروسافت اکسل و نرم افزار27 SPSS انجام گرفت. نتایج: جمعیت هدف ما شامل 589421 نفر بودند که در مجموع 20.4% از این جمعیت تحت تجویز داروی سایکوتروپ قرار گرفته بودند. میانگین سنی افرادی که داروی سایکوتروپیک دریافت کردند 52.2 سال بود. گاباپنتین بالاترین نرخ تجویز را با 54729 مورد (14.2% از کل نسخ) داشت. سرترالین دومین داروی پرتجویز با 29268 مورد تجویز (7.6% از کل نسخ) بود. از کل بیماران 85254 نفر (37.5%) مرد و 142034 نفر (62.5%) زن بودند و حداقل یک داروی روان پزشکی مصرف کرده بودند. تعداد 87709 نسخه حداقل دارای دو قلم داروی سایکوتروپ بودند که 96% از نسخ دارای حداقل یک تداخل دارویی بودند و 4% از نسخ فاقد تداخل دارویی بودند. بیشترین درصد تداخلات بر اساس شدت مربوط به دسته متوسط با 83.2% بود. در رده بعدی دسته ماژور با 14.7% قرار داشت. بر اساس تداخلات ماژور، مینور و متوسط، روان-پزشکان و نورولوژیست¬ها سهم عمده تداخلات و دوپلیکاسیون¬های درمانی را به خود اختصاص داده بودند. بیشترین دوپلیکاسیون¬های درمانی مربوط به ضدافسردگی¬ها با 62.7% بود. دوپلیکاسیون¬های آنتی سایکوتیک¬ نیز با حدود 30% در رده دوم قرار داشت. شایع¬ترین تداخل دارویی ماژور در کل نسخ مربوط به تداخل سرترالین- نورتریپتیلین بود که %6.32 از تداخلات ماژور را تشکیل می¬داد. در نسخ روان¬پزشکان نیز تداخل کلونازپام- الانزاپین با 3.74% در رده اول قرار داشت. در نسخ نورولوژیست¬ها نیز تداخل سرترالین- نورتریپتیلین رتبه اول را با 13.41% دارا بود.