بررسی علل میرایی کودکان زیر پنج سال ناشی از ناهنجاریهای بدو تولد با الگوی اکولوژیکی–اجتماعی در استان آذربایجان شرقی، سال 1401-1400

Abstract

مقدمه و هدف: ناهنجاریهای بدو تولد یکی از علل اصلی میرایی و ناتوانی کودکان زیر پنج سال و از مشکلات اصلی سلامت دوران کودکی محسوب می شود. هدف ازپژوهش حاضر، بررسی علل میرایی کودکان زیر پنج سال در اثر ناهنجاریهای بدو تولد با الگوی اکولوژیکی- اجتماعی در شمال غرب ایران انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مورد-شاهد با هدف شناسایی علل میرایی کودکان زیر پنج سال فوت شده بدلیل ناهنجاریهای بدو تولد براساس الگوی اکولوژیکی-اجتماعی در استان آذربایجان شرقی سال 1401-1400 طراحی و اجرا گردیده است. تمام کودکان زیر 5 سال فوت شده (49 نفر) بدلیل ناهنجاری های بدو تولد استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران سال 1401-1400 بعنوان گروه مورد تعیین شدند. به ازای هر مورد مرگ کودک، 4 کودک زنده بعنوان شاهد (196) بصورت نمونه گیری از نوع همسان سازی از لحاظ مکانی و زمانی انتخاب گردید. از الگوی اکولوژیکی- اجتماعی Stockle بعنوان الگوی جامع و چند وجهی multi-faceted جهت بررسی علل میرایی کودکان زیر پنج سال درسطح فردی، اجتماعی، محیطی و سازمانی براساس اطلاعات مستخرج ازگواهی فوت، پرونده بهداشتی و داده های حاصل از مصاحبه با والد یا مراقب کودک استفاده گردید. یافته ها: از مدل رگرسیون لجستیک تک متغیره و چند متغیره برای شناسایی علل فوت کودکان زیر پنج سال بدلیل ناهنجاریهای بدو تولد استفاده شد. شانس میرایی کودکانی که وزنشان کمتر (2-1) کیلوگرم بود برابر 81/2 بود ](93/6- 14/1)CI%95;81/2.[OR= کودکانی که پدرشان بیکار بود شانس میرایی آنها 24 برابر بیشتر از کودکان سالم بود. ](6/229- 51/2)CI %95; 24 [OR=. در خانواده ها با سابقه فوت فرزندان قبل، شانس میرایی کودکان 79/9 برابر بود ](24/30- 17/3)CI%95 ,79/9[OR=. نسبت شانس میرایی کودک با مصرف داروهایپرخطر توسط مادران در دوران بارداری برابر 7/6 بیشتر بود ](76/24 -81/1)CI%95 ,7/6=[OR. میرایی کودکان براساس سواد سلامت در حیطه تصمیم گیری رفتار سلامت (p=0.043) معنی دار بود. شانس میرایی کودکان دارای مادر با سواد سلامت برابر 77/0 بود با افزایش سواد سلامت میرایی کودکان 23% کاهش نشان داد. شانس میرایی کودک با واکسیناسیون منظم 07/0 برابر کمتر بود ](23/0- 02/0) CI%95; 07/0 [OR=. انجام سونوگرافی و تستهای منظم غربالگری مادر دوران بارداری، شانس میرایی کودک (21/0) برابر کمتر بود ](80/0- 57/0) CI%9 ; 21/0[OR=. نتایج رگرسیون لجستیک چند متغیره برای فوت کودکان زیر پنج سال بدلیل ناهنجاریهای بدو تولد نشان داد رتبه تولد ] (82/17- 23/2) CI%95; 1/6[OR= بعنوان عامل فردی، سابقه ناهنجاریهای بدو تولددرخانواده بعنوان عامل اجتماعی ](34/15- 80/1) CI%95 ; 26/5[OR=، واکسیناسیون منظم کودکان ](238/0- 02/0) CI%95; 72/0 [OR= و انجام منظم مراقبت‌های دورران بارداری ](573/0- 80/0) CI%95; 21/0 [OR= از مهمترین عوامل در سطح سازمانی، پیش‌بینی کننده‌های میرایی کودکان شناسایی شدند. نتیجه گیری: رتبه تولد بالاتر و دریافت داروهای پرخطر در بارداری توسط مادر بعنوان عوامل فردی، ازدواج فامیلی و وجود سابقه ناهنجاری بدو تولد در خانواده بعنوان عامل اجتماعی از مهمترین پیش‌بینی کننده‌های افزایش میرایی کودکان بودند. انجام منظم مراقبت های بارداری، واکسیناسیون منظم کودکان ازجمله عوامل سازمانی بودند که نقش حفاظتی در برابر میرایی ناشی از ناهنجاری دارند. افزایش سواد سلامت و توانمندسازی زنان، انجام مشاوره ژنتیک، آزمون‌های غربالگری قبل ازدواج، و دوران بارداری شیوع ناهنجاری ها و میرایی کودکان را به احتمال کاهش می دهد.