طراحی و روانسنجی ابزار بررسی خودمراقبتی در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی مراجعه کننده به درمانگاه‌های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
Abstract
افسردگی از شایع ترین اختلالات روانی در جمعیت عمومی سراسر جهان به شمار میرود که شیوع آن هر ساله افزایش می یابد. امروزه افسردگی جزو بیماری‌های مزمن دسته بندی شده که نشان دهنده اهمیت نیاز این بیماران به دریافت درمان و مراقبت طولانی مدت می‌باشد. با توجه به شیوع بالای افسردگی در جمعیت عمومی و لزوم توجه به برنامه های خودمراقبتی در درمان این بیماران و نظر به اینکه تاکنون ابزاری در ایران جهت سنجش وضعیت خودمراقبتی در مبتلایان به افسردگی طراحی نشده است، این مطالعه با هدف طراحی و روانسنجی ابزار بررسی خودمراقبتی در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی مراجعه کننده به درمانگاه‌های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1401 و 1402 انجام شد.
روش کار و مواد: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی بود که در شش ماهه دوم سال 1401 و شش ماهه اول سال 1402 در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. جامعه آماری مورد نظر این پژوهش بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی مراجعه کننده به درمانگاه های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بودند. در این مطالعه، برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه اطلاعات دموگرافیکی، پرسشنامه PHQ-9 و پرسشنامه اصلی که شامل 32 سوال مربوط به روش های خودمراقبتی بود، استفاده شد. پرسشنامه‌ها از طریق نمونه گیری در دسترس از بیماران مراجعه کننده به درمانگاه‌های تخصصی روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و نیز از طریق نمونه گیری گلوله برفی با استفاده از همین افراد، در اختیار جامعه هدف قرار گرفته و پاسخ های حاصله وارد مطالعه شد. در نهایت، داده ها وارد نرم افزار SPSS نسخه 25 شده و جهت توصیف داده‌های کیفی از فراوانی و درصد و جهت روانسنجی پرسشنامه از شاخص هایی نظیر CVR و CVI و ضريب پايايي استفاده شد.
یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، در این مطالعه، نهایتا یک پرسشنامه 29 سوالی متشکل از هشت عامل حاصل شد. شاخص روایی محتوای کل پرسشنامه 94/0 و نسبت روایی محتوای کل 81/0 بود که نشانگر روایی محتوایی مناسب است. ضریب همبستگی درونی و آلفای کرونباخ حاصل از روش آزمون باز آزمون برای این پرسشنامه به ترتیب 82/0 و 90/0 بدست آمده و پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از مطالعه، میانگین نمره (انحراف معیار) خودمراقبتی در بیماران مبتلا به افسردگی شرکت کننده در این مطالعه، 33/91 (37/16) به دست آمد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد میانگین نمره خودمراقبتی در سطوح وضعیت ابتلا به افسردگی دارای اختلاف معنادار می باشد. به طوریکه نمره خودمراقبتی در افراد مبتلا به افسردگی، کمتر از افراد بدون افسردگی بوده و نیز با افزایش شدت افسردگی، نمره خودمراقبتی کاهش می یابد.