جداسازی و آنالیز ترکیبات دارویی راسمیک مانند داروی افلوکساسین به‌عنوان مدل، با استفاده از روش‌های مهندسی کریستال و الکتروفورز موئین
چکیده
مقدمه: داروهای کایرال اغلب تفاوت‌های قابل‌توجهی در فعالیت دارویی میان انانتیومرهای خود نشان می‌دهند که اهمیت جداسازی انانتیومرها برای بهبود اثربخشی دارویی را برجسته می‌کند. علی‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر در این حوزه، همچنان نیاز به روش‌های کارآمدتر برای جداسازی انانتیومرها احساس می‌شود، به‌ویژه برای داروهایی مانند افلوکساسین که یک آنتی‌بیوتیک کایرال است که انانتیومر S آن تقریباً 8 تا 128 برابر فعالیت بالاتری نسبت به انانتیومر R و همچنین 2 برابر فعالیت بالاتری نسبت به مخلوط راسمیک دارد.هدف: ارائه یک روش جدید بر اساس تشکیل کوکریستال‌های دیاسترومری با استفاده از اسیدآمینه و تبلور تبخیری برای جداسازی کایرال انانتیومرهای افلوکساسین از یکدیگر.روش کار:ابتدا از میان چهار اسیدآمینه تک انانتیومری مختلف که به‌عنوان کوفورمر احتمالی جهت تشکیل کوکریستال غربالگری شدند، آزمایشات نقطه ذوب، طیف مادون قرمز وپراش اشعه ایکس پودری جهت مشخص کردن نوع کوکریستال حاصل انجام شد. برای تعیین میزان جداسازی جفت کوکریستال دیاسترومری در حلال‌های مختلف از الکتروفورز موئین استفاده شد. جداسازی انانتیومرها از طریق نوبلوری تبخیری در مخلوط حلال‌های مختلف بررسی شد.یافته ها: اسیدآمینه ال-گلوتامیک اسید به‌عنوان یک کوفورمر مناسب شناسایی شد. داده‌های طیف‌سنجی مادون‌قرمز و پراش اشعه ایکس از جامد حاصل، تولید کوکریستال‌های دیاسترومریR-OFX.L-Glu و S-OFX.L-Glu را تأیید کردند. با توجه به تفاوت در پروفایل‌های محلولیت کوکریستال‌های دیاسترومری در مخلوط حلال‌های مختلف، در نهایت مخلوط دو حلال متانول:کلروفرم (50:50، حجمی/حجمی) به‌عنوان مناسب‌ترین سیستم حلال جهت جداسازی انانتیومرها از طریق نوبلوری تبخیری انتخاب شد که پس از دو مرحله تبلور تبخیری منجر به دستیابی به خلوص انانتیومری %61.82 برای انانتیومر چپ‌گرد افلوکساسین شد.نتیجه گیری: جداسازی کایرال مواد فعال دارویی راسمیک از طریق تشکیل کوکریستال‌های دیاسترومری با استفاده از اسیدهای آمینه، روشی موفقیت‌آمیز است. همچنین، به‌کارگیری این روش برای سایر مواد فعال دارویی مانند داروی راسمیک سرترالین، می‌تواند به‌عنوان ابزاری ارزشمند در صنعت داروسازی برای بهبود فرآیند تولید داروهای تک‌انانتیومری خالص مطرح شود.