بررسی ارتباط وضعیت تغذیه با شاخص‌های هماتولوژیک، عملکرد کبدی و سطح سرمی پروتئین واکنشگر C-در سالمندان ورزشکار و غیرورزشکار تحت مطالعه‎ی کوهورت سالمندی نیشابور

Abstract

مقدمه و هدف: افزایش جمعیت سالمندان یکی از تحولات جمعیت‌شناختی برجسته در دهه‌های اخیر است که چالش‌های بسیاری در زمینه‎ی سلامت و مراقبت‌های پزشکی به همراه داشته است. سالمندان به علت تغییرات فیزیولوژیکی و افزایش شیوع بیماری‌های مزمن، به مراقبت‌های بهداشتی ویژه و توجه بیشتری نیاز دارند. در این میان، تغذیه‎ی مناسب و فعالیت بدنی منظم، نقش اساسی در بهبود کیفیت زندگی و پیش‎گیری از بیماری‌ها ایفا می‌کنند و می‌توانند از عوامل مؤثر در کاهش التهاب و ارتقای سلامت عمومی باشند. مطالعه‎ی حاضر با هدف بررسی ارتباط وضعیت تغذیه با شاخص‌های هماتولوژیک، عملکرد کبدی و سطح سرمی پروتئین واکنشگرC (CRP) در سالمندان ورزشکار و غیرورزشکار طراحی و اجرا شده است. مواد و روش‌ها: این مطالعه در دو فاز مقطعی- تحلیلی و طولی و با استفاده از داده‌های 811 سالمند بالای 60 سال (369 ورزشکار و 442 غیرورزشکار) که در مطالعه‎ی کوهورت سالمندی نیشابور شرکت کرده بودند، انجام شد. وضعیت تغذیه از طریق پرسشنامهی بسامد غذا(FFQ) ، شاخص‌های تن‎سنجی مانند BMI و WHR و شاخص‌های آنالیز ترکیب بدن شامل درصد چربی بدن (PBF)، توده بدون چربی (FFM) و توده‎ی چربی بدن (BFM) ارزیابی گردید. شاخص‌های هماتولوژیک شامل هموگلوبین (HGB)، حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV)، مقدار HGB در هر گلبول قرمز (MCH)، تعداد گلبول‌های قرمز (RBC)، تعداد پلاکت‌ها (PLT) با استفاده از دستگاه سل کانتر اندازه‌گیری شدند. عملکرد کبدی از طریق اندازه‌گیری مقادیر آنزیم‌هایAST و ALT توسط دستگاه اتوآنالایزر BIOTECNICAمورد بررسی قرار گرفت. سطح سرمی hs-CRP نیز با استفاده از روش ایمونوتوربیدیمتری توسط اتوآنالایزر اندازه‌گیری و تحلیل شد. برای بررسی ارتباط وضعیت تغذیه با شاخص‌های هماتولوژیک، عملکرد کبدی و سطح سرمی hs-CRP در دو فاز اول و دوم مطالعه به ترتیب از مدل‌های رگرسیون خطی و رگرسیون خطی آمیخته استفاده شد. سطح معناداری نیز 05/0 در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه در مدل های تعدیل شده نشان داد که در هر دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار، متغیرهای تغذیه‌ای مانند کالری، پروتئین، و کربوهیدرات دریافتی و شاخص‌های ترکیب بدن مانند BFM و BMI رابطه‎ی مثبت و معناداری با سطح HGB داشتند (p<0/001). در سالمندان غیرورزشکار، MCH و MCV با چربی دریافتی در مدل‌های تعدیل‌شده رابطه‎ی مثبت معناداری (p=0/029،0/045) نشان دادند، اما در ورزشکاران، تنها تغییرات چربی در فاز دوم با MCH ارتباط مثبت و معنادار (p=0/025) داشت. همچنین در غیرورزشکاران، چربی دریافتی در یک مدل تعدیل‌شده رابطه‎ی منفی معناداری (p=0/035) با PLT داشت. شاخص‌های ترکیب بدن مانند BFM و BMI در هر دو گروه رابطه مثبت معناداری با ALT (p<0/001) داشتند، درحالی‌که چربی و کربوهیدرات دریافتی در ورزشکاران (p<0/001،0/030) و WHR در غیرورزشکاران (p<0/001) با hs-CRP ارتباط مثبت معناداری داشتند. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر بر اهمیت تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم در بهبود شاخص‌های هماتولوژیک، عملکرد کبدی و کاهش التهاب در سالمندان تأکید دارد. نتایج این پژوهش بر لزوم توجه به سبک زندگی سالم در دوران سالمندی تأکید می‌کند. این یافته‌ها می‌تواند راهنمایی مؤثر برای تدوین برنامه‌های بهداشتی و ارتقای سلامت در راستای بهبود کیفیت زندگی سالمندان و کاهش هزینه‌های بهداشتی ناشی از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن باشد. کلیدواژه‌ها: وضعیت تغذیه، ورزشکار، شاخص‌های هماتولوژیک، عملکرد کبدی، پروتئین واکنشگر C، سالمندی