بررسی وضعیت خدمات گردشگری پزشکی در کشورهای منتخب
Abstract
مقدمه: گردشگری به عنوان یک صنعت سبز و غیرآلاینده منبعی مهم در تجارت جهانی تبدیل شده و نقش کلیدی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت‌های بسیاری از کشورها ایفا می‌کند تا جایی که بیش از 10 درصد تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورها را تشکیل می‌دهد. گردشگری پزشکی یکی از حوزه‌های مهم گردشگری به شمار می‌رود که امروزه مورد توجه بسیاری از کشورها به عنوان منبع مهمی برای تولید ناخالص داخلی است. ایران نیز با توجه به ظرفیت‌ها و ویژگی‌هایی که در زمینه گردشگری و گردشگری پزشکی دارد می‌تواند یک مقصد مناسب برای گردشگران پزشکی از نقاط مختلف دنیا تبدیل شود. این مطالعه به مقایسه، بررسی و تحلیل ویژگی ها، امکانات و کیفیت خدمات ارائه شده در حوزه گردشگری پزشکی در کشورهای منتخب به جهت تولید شواهد برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه گردشگری پزشکی میپردازد.
روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه تطبیقی است که به صورت مرور گسترده در بین کشورهای ایران، ترکیه، هند، تایلند، لهستان، کاستاریکا، امارات متحده عربی و سنگاپور در سال 2024 انجام شده است. جستجو با استفاده از کلیدواژه‌های گردشگری سلامت، گردشگری پزشکی، جاذبه های درمانی و مطالعه تطبیقی همراه با نام کشورها در پایگاه‌های اطلاعات فارسی و انگلیسی انجام شد. علاوه بر جستجو در PubMed، Scopus، Web of Science، Irandoce،SID،Google Scholar، Google از وب سایت های سازمان جهانی گردشگری پزشکی، بانک جهانی و وبسایت‌های ملی و دولتی کشورهای منتخب به عنوان جستجوی متون خاکستری استفاده شد. مطالعات شناسایی شده در چندین مرحله در محیط نرم افزار اندنوت غربال شدند. داده‌ها بوسیله فرم استخراج داده، جمع‌آوری شد. داده‌های کمی به صورت مستقیم وارد فرم شده و تحلیل داده‌های کیفی به صورت دستی به روش تحلیل ضمائم صورت گرفت.
یافته ها: از 295 مقاله و سند پیدا شده از پایگاه های اطلاعاتی و سایر منابع، 15 مقاله و گزارش مرتبط با اهداف و سوالات پژوهش وارد مطالعه شد. موارد مورد مطالعه به چهار دسته ویژگی های عمومی کشورهای منتخب، شاخص های گردشگری کشورهای منتخب، شاخص های ارائه خدمات سلامت در کشورهای منتخب و ویژگی های گردشگری پزشکی در کشورهای منتخب طبقه‌بندی و استخراج گردید. در بین کشورهای مورد بررسی لهستان با تولید ناخالص داخلی1/688 میلیارد دلار، قدرتمندترین اقتصاد را در بین کشورهای منتخب این مطالعه دارا بود. سنگاپور بالاترین مخارج سرانه سلامت را با رقم 3969.89 دلار داشت. در زمینه گردشگر پزشکی مطالعه نشان داد کاستاریکا با وجود تعداد کم گردشگران، توانسته است درآمدی معادل 40 میلیارد دلار از گردشگری پزشکی کسب کند. کشور تایلند با 3/3 میلیون گردشگر پزشکی، به عنوان پیشتاز در گردشگری پزشکی در بین کشورهای مورد بررسی شناخته شد. تایلند به دلیل هزینه‌های مناسب و کیفیت خدمات پزشکی، مقصدی محبوب برای گردشگران پزشکی است. سایر کشورها در رتبه‌های بعدی در زمینه گردشگری پزشکی بودند که با وجود توان بالقوه در این صنعت مثل کیفیت بالا و هزینه مناسب و زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی کافی نتوانستند به میزان کافی از آن بهره ببرند. ترکیه، لهستان و ایران در بین کشورهای منتخب کمترین بهره را تا کنون از گردشگری پزشکی برده‌اند.
نتیجه گیری: این پژوهش نشان می‌دهد که عواملی همچون هزینه‌های پایین درمان، کیفیت خدمات پزشکی، جذابیت‌های طبیعی، امکانات مدرن از جمله مواردی هستند که باعث جذب گردشگر پزشکی به کشورها شده اند. البته موارد مرتبط با کیفیت خدمات درمانی در جذب گردشگر پزشکی اهمیت دارد اما دارا بودن حد استاندارد کیفیت نه کیفیت بسیار بالا می‌تواند یک کشور را در بین مقصدهای محبوب برای گردشگری پزشکی قرار دهد. در برخی از کشورهای منتخب علی رغم پتانسیل‌های بالا در خدمات پزشکی، نیاز به توسعه و بهبود در جذب گردشگران پزشکی دارد.
واژگان کلیدی:گردشگری، گردشگری پزشکی، مطالعه تطبیقی