ارزیابی روش¬های آموزش به مردم در زمان بحران¬های اپیدمی بیماری¬های واگیر از دیدگاه مردم و صاحبنظران: یک مطالعه تلفیقی در سال 1401

Abstract

چکیده مقدمه در زمان بروز اپیدمی¬ها، متولیان و سیاست¬گذاران سلامت، در راستای کمک به مردم در مواجهه با بحران¬ها، آموزش¬هایی را به مردم ارائه کرده¬اند. با این وجود، شواهد کافی در زمینه ارزیابی و اثربخشی روش¬های آموزشی وجود ندارد. استفاده از دیدگاه مردم و صاحبنظران در مورد آموزش¬های ارائه شده می¬تواند اطلاعات کاربردی و کلیدی برای سیاست¬گذاران و تصمیم¬گیران به ویژه برای طراحی، اجرا و مدیریت برنامه¬های مداخلاتی برای بحران¬ها و اپیدمی¬های بعدی ارائه کرده و در اختیار آنان قرار دهد. لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی روش¬های آموزش به مردم در زمان بحران¬های اپیدمی بیماری¬های واگیر از دیدگاه مردم و صاحبنظران انجام شد. روش کار مطالعه حاضر از نوع مطالعات تلفیقی( کمی¬-کیفی) که در سال 1401 در شهر تبریز انجام خواهد شد. برای انجام مطالعه، ابتدا یک پرسشنامه جامع که شامل سوالات بسته بود، طراحی و پس از تائید روایی و پایایی آن (اعتبارسنجی) مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد، با استفاده از پرسشنامه طراحی شده، دیدگاه مردم شهرستان تبریز در زمینه اثربخشی و نقاط قوت و ضعف هر یک از روش های مورد استفاده برای آموزش مردم در شرایط اپیدمی ها با تمرکز بر اپیدمی کووید-19 جمع¬آوری گردید. براي تحليل داده¬ها از نرم¬افزار SPSS نسخه¬ي 24 (version 24, SPSS Inc., Chicago, IL) استفاده شد. در بخش کیفی مطالعه نیز، با استفاده از مصاحبه¬های نیمه¬ساختاریافته و یک جلسه بحث گرروهی متمرکز (FGD) دیدگاه صاحبنظران و مسئولین مربوطه در مورد روش¬های آموزش به مردم در زمینه اثربخشی، نقاط قوت و ضعف هر یک از روش¬های مورد استفاده برای آموزش مردم در شرایط اپیدمی¬ها با تمرکز بر اپیدمی کووید-19 مشخص شد. داده¬های حاصل از بخش کیفی نیز به روش تحلیل محتوایی، به صورت دستی تحلیل شد. یافته ها در بخش کمی مطالعه حاضر، نظرات 278 نفر از مردم شهر تبریز شرکت کردند. براساس نظرات مردم، رسانه¬های اجتماعی به عنوان پرکاربردترین (76.7%) و موثرترین (87.6%) منبع کسب اطلاعات سلامت در دوران پاندمی کووید-19 بود. همچنین رسانه¬های اجتماعی از نظر مردم دارای بهترین عملکرد (78%) در میان سایر منابع اطلاعاتی در دوران پاندمی کووید-19 بود. از دیدگاه مردم، آموزش¬های حضوری توسط کارکنان سلامت به عنوان مورد اعتمادترین (81.6%)، اثربخش¬ترین (60.4%) و بهترین منبع جهت توصیه به دیگران (82.4%) در دوران پاندمی کووید-19 بود. در بخش کیفی مطالعه نیز نظرات 15 نفر از متخصصین مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. از نظر متخصصین، وزارت بهداشت، بعنوان متولی اصلی آموزش سلامت در زمان بحران¬ها و اپیدمی¬های بیماری های واگیر معرفی شد. از نظر متخصصین، مهم¬ترین نقاط قوت آموزش به مردم در زمان پاندمی کووید-19، شناسایی و بکارگیری متخصصین، تشکیل تیم¬های تخصصی برای آماده¬سازی آموزش به مردم و نحوه انتشار اطلاعات بود. همچنین مهم¬ترین نقطه ضعف نیز نبود متولی واحد برای ارائه آموزش و اطلاعات به جامعه بود. نتیجه¬گیری: نتایج مطالعه حاضر می¬تواند اطلاعات مناسبی در رابطه با آموزش به مردم در دوران اپیدمی بیماری¬های واگیر برای سیاست¬گذاران کلان فراهم آورد تا از این طریق بتوانند تصمیمات سریع، اثربخش و مبتنی بر شواهد اتخاذ نمایند.