خودکارآمدی و ارتباط آن با سازگاری اجتماعی در سالمندان تحت پوشش مراکز سلامت شهر تبریز در سال 1402

Abstract

چکیده مقدمه: به دلیل افزایش جمعیت سالمندان و اهمیت درک عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی این گروه سنی است. خودکارآمدی به عنوان یک عامل روان‌شناختی می‌تواند تأثیر بسزایی بر سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان داشته باشد، در حالی که سازگاری اجتماعی نیز نقش کلیدی در حفظ سلامت جسمی و روانی آن‌ها ایفا می‌کند. بررسی این ارتباط می‌تواند به شناسایی راهکارهای مؤثر برای بهبود تعاملات اجتماعی و طراحی برنامه‌های مداخله‌ای کمک کند و در نهایت به ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان و تأمین نیازهای خاص آن‌ها منجر شود. هدف: این مطالعه با هدف تعیین خودکارآمدی و ارتباط آن با سازگاری اجتماعی در بین سالمندان تحت پوشش مراکز سلامت شهر تبریز انجام شده است. مواد و روش: این مطالعه ی مقطعی توصیفی-همبستگی با مشارکت 420 نفر از سالمندان مراکز سلامت شهر تبریز در سال 1402 انجام شده است. روش نمونه‌گیری در این مطالعه به صورت خوشه‌ای چند مرحله‌ای در مناطق شهری شهر تبریز اجرا شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مشخصات فردی-اجتماعی، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی‌‌ Sherer GSE- (General Self-Efficacy) که با مرور پرسشنامه های متعدد و به دلیل به دلیل اعتبار و روایی بالا، ساختار منسجم، قابلیت تطبیق با جمعیت‌های مختلف و تمرکز بر ابعاد گوناگون خودکارآمدی مزیت داشت استفاده شد و برای بررسی سازگاری اجتماعی نیز از پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل (Bell Social Adjustment inventory) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و در بخش آمار استنباطی از آزمون های آماری تی تست، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS نسخه 26 انجام شد. سطح معنی داری P<0.05 در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین سنی سالمندان شرکت کننده در تحقیق 06/8 ± 89/69 سال بود. از مجموع 420 سالمند مراجعه کننده به مراکز سلامت، 6/52 درصد افراد مشارکت کننده زن و اکثریت (4/76 %) متأهل بودند و از نظر تحصیلات (7/46 %) افراد مورد پژوهش بی سواد بودند و حدود سه چهارم از افراد (8/74 %) با همسر خود زندگی می‌کردند. میانگین و انحراف معیار نمره خودکارآمدی 24/10 ± 41/57 (از دامنه 85-17) و سازگاری اجتماعی 43/6 ± 85/13 (از دامنه 32-0) بدست آمد. بین نمرات خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی(593/0 -r= و0.001 P<) رابطه معکوس و معناداری وجود داشت. شایان ذکر است که در پرسشنامه سازگاری اجتماعی بِل، هرچه نمره آزمودنی بالاتر باشد میزان سازگاری اجتماعی وی پایین تر است و بالعکس. میزان خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی سالمندان بر حسب جنسیت، سابقه بیمه و سابقه بیماری دارای تفاوت معناداری بود(05/0>P). مطابق نتایج به دست آمده از تحلیل رگرسیون چند متغیره با تعدیل متغیرهای زمینه‌ای، سازگاری اجتماعی پیشگویی‌کننده معنادار خودکارآمدی در سالمندان بود (509/0-=β و 001/0>P). نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که خودکارآمدی سالمندان تبریز در حد متوسط به بالا و سازگاری اجتماعی آنها در حد متوسط است. این نتایج نشان می‌دهد که خودکارآمدی سالمندان با سازگاری اجتماعی آن‌ها رابطه مثبت و معناداری دارد . هر دو عامل نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و سلامت روانی سالمندان و رسیدن به هدف سالمندی موفق ایفا می‌کنند. تقویت این دو عامل از طریق برنامه‌های مداخله‌ای، آموزشی و حمایتی می‌تواند به بهبود سلامت جسمی و روانی سالمندان کمک کند. همچنین، شناسایی سالمندان با مشکلات فردی خاص، مثل وضعیت اقتصادی یا سلامتی ضعیف و...اهمیت دارد.