بررسی روند تغییرات شاخص های سلامت مادر و کودک از سال 1373 تا سال 1401 و تاثیر پاندمی کووید – 19 بر آن در مناطق روستایی استان آذربایجان شرقی
Abstract
نظام های سلامت به منظور تامین و ارتقای سلامت، اقدام به انجام اصلاحات می نمایند. سنجش اثرات اصلاحات یکی از روش های تعیین اثربخشی بوده و زمینه ساز بهبود وضعیت خواهد بود و یکی از مهم ترین حیطه ها در این زمینه سلامت مادر و کودک میباشد. در بررسی این موضوع شاخص های اصلی سلامت مادر شامل وزن گیری مادران حین بارداری ، سن حاملگی، میزان سقط، مرده زایی و زایمان زودرس و شاخص های اصلی سلامت کودک شامل وزن تولد ، قد تولد ، مرگ و میر نوزادان میشوند. شاخص‌های سلامت، ویژگی‌های قابل اندازه‌گیری یک جمعیت هستند که محققان از آنها به عنوان شواهد حمایتی برای توصیف سلامت یک جمعیت استفاده می‌کنند. فلذا هدف این مطالعه، تعیین روند شاخص های سلامت مادر و کودک در سه دهه ی اخیر مناطق روستایی استان آذربایجان شرقی بوده است.
روش ها: دراین مطالعه متغیرهای زمینه ای-فرایندی(مراقبتها و خدمات ارائه شده به مادران باردار و کودکان آنها تا یک سالگی) در چند مرحله از روی پرونده های بهداشتی خانوارهای روستایی آ.شرقی شهرستان تبریز بصورت حضور در خانه بهداشت و در مرحله آخر از سیستم پرونده الکترونیک(سامانه سیب) استخراج و وارد پرسشنامه ها شدند. در ادامه پرسشنامه ها وارد نرم افزار SPSSشده و داده ها با توجه اصلاحات و تغییرات مهم رخ داده در نظام سلامت در چهار دوره زمانی و بصورت روند سی ساله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج: یافته های این مطالعه نشان داد که در طول سه دهه اخیر متغیرهای زمینه ای سواد روند رو به بهبود مداومی داشت و سن بارداری افزایش و تعداد بارداری ها با کاهش همراه بوده است .فرایتدهای مراقبتی و پیامدی مادر و کودک همگی روند رو به بهبودی را داشتند اما روند کاهش زایمان طبیعی همچنان و با شتاب تداوم دارد. مراقبت روتين بهداشتي از كودكان در ايران از سه دهه پيش به شكل روبه گسترشي در حال انجام است بر اساس يافته‌هاي اين مطالعه برخي از اجزاء مراقبت كودكان با بهبودي همراه شده‌اند اما تغييرات آنتروپومتريك قد و وزن تغييرات مشخصي و معني‌داري را در راستاي بهبود شاخص‌ها نشان ندادند. وقوع همه گیری کرونا با کاهش بار مراقبتها ،تاخیر در شروع مراقبتها و بالاخره کاهش در وزن گیری دوران بارداری ، قد و وزن بدو تولد نوزادان همراه شد با این وجود میزان زایمان به روش سزارین همچنان افزایش قابل توجهی داشت.