تأثیر غلظت جرمی، محتوای فلزات سنگین و پتانسیل اکسیداتیو ذرات معلق (PM2.5) هوای آزاد بر روی نشانگرهای زیستی مرتبط با عملکرد سیستم قلبی عروقی در استان آذربایجان شرقی

Abstract

مقدمه و هدف: با وجود شواهد محدود علمی در مورد تأثیر محتوای PM2.5 بر روی نشانگرهای زیستی قلبی عروقی، انجام تحقیقات بیشتر جهت درک بهتر اثرات سمی اجزای ذرات معلق (PM) و ارتباط آن با نشانگرهای زیستی و نحوه تأثیر آن ضروری است. هدف اصلی این مطالعه، تعیین تأثیر غلظت جرمی، محتوای فلزات سنگین و پتانسیل اکسیداتیو ذرات معلق (PM2.5) هوای آزاد بر روی نشانگرهای زیستی مرتبط با عملکرد سیستم قلبی عروقی در افراد سالم میانسال در دو منطقه مجزا (منطقه پرترافیک و صنعتی) در شهر تبریز و مقایسه نتایج آن با استفاده از یک مطالعه مقطعی می باشد. مواد و روش‌ها: این مطالعه از 20 مهر تا 4 آذر ماه 1400 انجام گرفت. مرکز بهداشت شهید یحیوی در منطقه مارالان تبریز به‌عنوان منطقه پرترافیک شهری و مرکز بهداشت روستایی کجاآباد نیز به‌عنوان مرکز بهداشت واقع در منطقه صنعتی انتخاب شد. 89 فرد 35 تا ۶۰ سال سالم ساکن در دو منطقه متفاوت (45 نفر در منطقه مارالان تبریز و 44 نفر در منطقه کجاآباد) وارد مطالعه شدند. جهت بررسی اولیه وضعیت سلامتی افراد ساکن در دو منطقه و به‌دست‌آوردن اطلاعات عمومی آن‌‌ها با هماهنگی هر دو مرکز و با مراجعه به سامانه سیب، افراد به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. انتخاب افراد در بررسی اولیه تقریباً 5 برابر تعداد افراد مورد نیاز مطابق با حجم نمونه در هر منطقه بود. اطلاعات عمومی و سلامتی افراد با استفاده از پرسشنامه و از طریق تماس جمعآوری شده و از افراد، در صورت دارا بودن شرایط موجود در معیارهای ورود جهت ادامه بررسی ها دعوت به عمل ‌‌آمد. در نهایت نمونه خون از افراد در یک روز و ساعت خاص از هفته اخذ شده و نشانگرهای زیستی شامل؛ نشانگرهای همودینامیکی و نشانگرهای قلبی عروقی (NO ، sICAM-1 ،sVCAM-1 ، MDA ، CRP ) اندازهگیری شدند. هفت روز متوالی قبل از نمونه‌برداری بیولوژیکی، غلظت 24 ساعته ذرات معلق PM2.5 از اطراف مراکز بهداشت مورد نظر اندازهگیری شد. غلظت فلزات، هیدروکربن‌‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAH ) و پتانسیل اکسیداتیو (OP ) به ترتیب با استفاده از ICP-MS ، GC-MS و روش DTT تعیین شد.مدل رگرسیون خطی تعمیم یافته برای تجزیه و تحلیل ارتباط بین PM2.5 و نشانگرهای زیستی مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: بر اساس نتایج، غلظت روزانه PM2.5 تقریباً 7 برابر بیشتر از سطح توصیه شدهWHO در هر دو منطقه مورد مطالعه بود. بر همین اساس، مواجهه با PM2.5 بر روی نشانگرهای زیستی مرتبط با بیماریهای قلبی عروقی تأثیر داشته است بطوریکه، مواجهه با غلظت جرمی PM2.5، PAHs و فلزات (Ni ، Fe ، V ، As و Pb) منجر به کاهش سطح سرمی NO شد. در Lag 3 روزه، مواجهه با غلظت جرمی PM2.5 [(12/0-، 27/2- CI:95%) 32/1-%] و PAHs [(12/0-، 93/3- CI: 95%) 05/2-%] منجر به کاهش قابل توجهی در سطح سرمی NO شد. در مقابل، روند مثبتی در ارتباط بین سطح NO