مقایسه تأثیر بی‌دردی غیر دارویی و بی‌دردی دارویی بارمی فنتانیل بر ترس، تجربه زایمان و افسردگی پس از زایمان: یک کار آزمایی بالینی کنترل‌شده تصادفی

Abstract

چکیده فارسی: مقایسه تأثیر بی‌دردی غیر دارویی و دارویی بارمی فنتانیل بر ترس، تجربه زایمان و افسردگی پس از زایمان: یک کار آزمایی بالینی کنترل‌شده تصادفی مقدمه: با توجه به عواقب ترس از زایمان اعم از تجربه ناخوشایند زایمان و افسردگی پس از زایمان، نیاز به شناسایی و به‌کارگیری مداخلات مؤثر بر آن‌ها می‌باشد. لذا مطالعه حاضر باهدف مقایسه تأثیر بی‌دردی غیر دارویی و بی‌دردی دارویی بارمی فنتانیل بر ترس، تجربه زایمان و افسردگی پس از زایمان انجام گرفت. مواد و روش‌ها: این مطالعه کار آزمایی بالینی تصادفی با دو بازوی موازی می‌باشد. زنان باردار ۱۸-۴۵ ساله با بارداری 37 تا ۴۰ هفته مراجعه‌کننده جهت زایمان طبیعی به مرکز آموزشی درمانی طالقانی تبریز ازنظر معیارهای ورود به مطالعه بررسی شدند. اهداف اصلی پژوهش، توضیح داده و در صورت تمایل به شرکت در مطالعه از آنان، رضایت‌نامه آگاهانه کتبی اخذ گردید. پرسشنامه مشخصات دموگرافیک و مامایی توسط مشارکت‌کنندگان تکمیل شد. قبل از شروع مداخله در دیلاتاسیون 6-4 سانتی‌متر، شدت درد با استفاده از مقیاس بصری درد Visual Analog Scale (VAS) و ترس زایمان با ابزار(DFS) Delivery Fear Scale بررسی شد. سپس مشارکت‌کنندگان بر اساس بلوک‌بندی سهمیه‌بندی شده بر اساس تعداد زایمان با بلوک‌های 4 و 6 تایی با نسبت1:1به دو گروه دریافت‌کننده بی‌دردی دارویی با رمی فنتانیل (33 نفر) و بی‌دردی غیر دارویی (33 نفر) تخصیص داده شدند. در گروه مداخله دریافت‌کننده بی‌درد دارویی در دیلاتاسیون 6-4 سانتی‌متر، انفوزیون رمی فنتانیل توسط متخصص بی‌هوشی طبق پروتکل کشوری زایمان بی‌درد با استفاده از پمپ انفوزیون وریدی مداوم تا زمان دیلاتاسیون کامل سرویکس انجام گرفت. برای گروه بی‌دردی غیر دارویی در فاز فعال زایمان (در دیلاتاسیون 6-4 سانتی‌متر) از ماساژ کمر، دوش شکمی آب ولرم، فشار به ساکروم، تکنیک‌های تنفسی و پوزیشن های عمودی یا upright به صورت ترکیبی استفاده شد. سپس درد و ترس حین لیبر در دیلاتاسیون 8 سانت در هر دو گروه اندازه‌گیری شدند. یک ماه بعد زایمان، ترس از زایمان با استفاده از نسخه B ویجما، تجربه زایمان با استفاده از Childbirth Experiences Questionnaire version 2.0(CEQ-2.0) و همچنین افسردگی پس از زایمان با استفاده از مقیاس افسردگی ادینبورگ سنجیده شد. درنهایت، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 24 انجام شد. از آزمون‌های تی مستقل و ANCOVA برای تجزیه‌ وتحلیل داده‌ها استفاده شد. سطح معنی‌داری 05/0 در نظر گرفته شد. یافته‌ها: دو گروه از نظر مشخصات دموگرافیک بجز سطح تحصیلات تفاوت آماری معنی داری نداشتند. (p<0/05). میانگین نمره ترس حین لیبر، در گروه بی دردی غیردارویی بعد از کنترل عوامل مخدوشگر، بطور معنی داری کمتر از گروه دارویی بود (تفاوت میانگین:۳۳/۶-؛ فاصله اطمینان ۹۵%: ۷۹/۱۲- تا۱۲/0- ¬¬¬؛04/۰p=). میانگین نمره ترس از¬¬ زایمان در دوره پس از زایمان ، در گروه بی دردی غیردارویی بعد از کنترل عوامل مخدوشگر ، بطور معنی داری کمتر از گروه دارویی بود (تفاوت میانگین:89/21- ؛ فاصله اطمینان 95%:12/35- تا66/8- ؛002/0p=). میانگین نمره تجربه زایمان در گروه بی دردی غیردارویی تفاوت معنی داری با گروه دارویی نداشت (تفاوت میانگین: 1۷/۰؛ فاصله اطمینان ۹۵%:08/۰ تا ۴۵/۰;07/۰p=) میانگین نمره افسردگی پس از زایمان در گروه بی‌دردی غیر دارویی بعد از کنترل اثر متغیرهای مخدوش گر، به‌طور معنی‌داری کمتر از گروه دارویی بود (تفاوت میانگین:۹۳/۱-؛ فاصله اطمینان ۹۵%: ۴۸/۳- تا۳۷/۰- ،01/0p=). میانگین نمره درد زایمان در گروه بی‌دردی دارویی، بعد از کنترل اثر نمره پایه وعوامل مخدوش گر، به‌طور معنی‌داری کمتر از گروه غیردارویی بود (تفاوت میانگین:89/1-؛ فاصله اطمینان 95%: 06/3- تا 81/0-؛03/0p=). نتیجه‌گیری: یافته های مطالعه حاضر حاکی از آن است که گرچه روش بی دردی دارویی در مقایسه با روش های غیردارویی برکاهش درد زایمان و موثرتر بود اما روش های دارویی امکان همکاری مادر را به دلیل احساس سرگیجه و خواب آلودگی ناشی از دارو کاهش می داد و مادر نمی توانست فعالانه در پروسه زایمان همکاری نماید. لذا استفاده از بی دردی با رمی فنتانیل نتوانست بر بهبود تجربه زایمان موثر باشد. یافته های مطالعه حاضر نشان داد ترس از زایمان و افسردگی پس از زایمان در زنانی که فعالانه در طی فرایند زایمان مشارکت نمودند در(گروه بی دردی غیردارویی) کمتر بود. با توجه به یافته های پژوهش مذکور، پیشنهاد می-گردد که برنامه¬هایی شامل روشهای کاهش درد دارویی با انفوزیون متناوب بجای انفوزیون مداوم در ترکیب با روش های غیردارویی در راستای تامین بی دردی کافی در زایمان و ایجاد تجربه رضایت بخش از زایمان با هدف ترویج زایمان طبیعی تدوین و اجرا گردد.