تجمع خانوادگی رفتارهای پر خطر ترافیکی
Abstract
مقدمه و هدف: یک شیوه مهم برای کاهش و کنترل بیماری ها و حوادث، تمرکز بر شناسایی و کاهش عوامل خطر قابل تغییر از جمله رفتارهای پرخطر مرتبط است. علی رغم اینکه شیوع رفتارهای پر خطر و عوامل محیطی موثر بر بروز آن ها در مطالعات متعددی مورد بررسی واقع شده است در زمینه وجود تجمع خانوادگی در رفتارهای پر خطر مطالعات اندکی چاپ شده و یا در دسترس می باشد. لذا هدف از بررسی حاضر بررسی تجمع خانوادگی رفتارهای پر خطر بین پدر-فرزند، مادر- فرزند، فرزندان و همسران می باشد.
روش ها: این بررسی در دو مرحله انجام گرفت: الف- توسعه ابزار جامع شناسایی رفتارهای پرخطر ب- ارزیابی الگوهای تجمع خانوادگی و تعیین توزیع مکانی رفتارهای پر خطر. پس از تطابق فرهنگی و ارزیابی روایی و پایایی ابزار جامع شناسایی رفتارهای پر خطر تجمع خانوادگی رفتارها به روش مقطعی در سال 1401 در شهر تبریز مورد بررسی قرار گرفت. محل نمونه گیری کلینیک پزشک خانواده بیمارستان اسدآبادی بود. در این مطالعه سرپرستان خانوار به عنوان پروبند تعیین شدند. افراد به روش تصادفی ساده از لیست مراجعین روزانه انتخاب و در صورت موافقت برای شرکت در مطالعه از همسر و فرزندان شان دعوت به عمل آمد. برای تعیین تجمع خانوادگی از معادلات برآورد تعمیم‌یافته استفاده شد.
یافته ها: ICCبرای مؤلفه اصلی ((91/0-79/0) :95% CI ،86/0= (ICC، مؤلفه تکمیلی((92/0-81/0) : 95% CI،88/0= (ICC و کل ابزار ((92/0-82/0): 95% CI،87/0= (ICC محاسبه شد. آلفای کرونباخ کلی 85/0 بود. 6/95% از افرادی که به مطالعه دعوت شده بودند به سوالات جواب داده بودند. شانس روی آوردن به رفتار های پر خطر رانندگی در میان افرادی که پدر آنها رفتار پرخطر رانندگی داشت در حالت کلی ((29/3-84/0) , 95% CI:69/1OR=)، تخلفات ((04/3-02/1) 95% CI:،76/1OR=) و لغزش ((81/3-30/1) , 95% CI:23/1OR=)برابر افردی بود که پدرشان رفتار پر خطر رانندگی را گزارش نکرده بودند. بین مادر-فرزندان ((86/1-1/1), 95% CI:33/1OR=) و بین پدر- فرزندان ((01/2-06/1), 95% CI: 4/1OR=) در حیطه کلی رفتارهای پر خطر در عابرین پیاده تجمع خانوادگی چشم گیری مشاهده شد. بین پدر- فرزندان تجمع خانوادگی معنی داری از لحاظ مصرف الکل وجود داشت((5/2-08/1) , 95% CI:98/1OR=). از لحاظ توزیع جغرافیایی اغلب رفتارهای پر خطر در مناطق شمال غرب، جنوب غرب و خاوران تبریز گزارش شد.
بحث و نتیجه گیری: نسخه فارسی پرسشنامه ارزیابی عوامل خطر رفتاری یک ابزار معتبر و پایا برای شناسایی رفتارهای پر خطر معرفی شد. مهمترین تجمع های خانوادگی مشاهده شده شامل تجمع خانوادگی بین پدر-فرزندان و خواهر-برادران بود. صرف نظر از علل ژنتیکی یا محیطی، اعضای خانواده نقش مهمی در بروز و شدت یافتن رفتارهای پر خطر بر یکدیگر دارند. نتایج این بررسی ضرورت مداخلات جدی مبتنی بر خانواده را علاوه بر مداخلات وسیع در میان جمعیت عمومی در جوامع مطرح می کند. همچنین شیوع بالای عوامل خطر متعدد در برخی از مناطق شهرداری تبریز نشانگر در الویت بودن این مناطق برای اقدامات حمایتی و مجهز کردن محیط می باشد.