بررسی عوامل موثر بر ابتلاء به سندرم متابولیک بر اساس الگوهای پنهان شیوه زندگی و متد توضیحی-متوالی در سالمندان ساکن شهر یزد
Abstract
چکیده
مقدمه: سندرم متابولیک اختلالی است که می تواند منجر به افزایش مرگ و میر و بروز بیماری و ناتوانی در سالمندان گشته و کیفیت زندگی آنها را کاهش دهد. طی سالهای اخیر کشور ایران با روند سریع رشد جمعیت سالمندی مواجه شده است که همین موضوع اهمیت پرداختن به سندرم متابولیک را در بین سالمندان برجسته می سازد. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر ابتلا به سندرم متابولیک بر اساس الگوهای پنهان شیوه زندگی در سالمندان ساکن شهر یزد انجام شد.
روش کار: این پژوهش یک مطالعه ترکیبی توضیحی - متوالی است که در سال 1401 در دو مرحله کمی و کیفی اجرا گردید. برای انجام این مطالعه از بین 28 مرکز سلامت، تعداد10 مرکز به صورت تصادفی انتخاب شده و تعداد 967 نفر از سالمندان مراجعه کننده به این مراکز، به صورت تصادفی وارد مطالعه شدند. از بین این افراد، تعداد 582 نفر مبتلا به سندرم متابولیک شناخته شد. برای شناسایی الگوی کلاس پنهان از سه عامل خطر مرتبط با شیوه زندگی یعنی الگوی غذایی، فعالیت بدنی و مصرف سیگار و برای تعیین الگوی تغذیه ای از فاکتور آنالیز استفاده گردید. ابزارهای مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها، شامل پرسشنامه استاندارد بسامد غذایی، پرسشنامه بین المللی فعالیت بدنی و پرسشنامه دموگرافیکی بود. از نرم افزار spss-24 و R (poLCA R (version 3.4.2)) جهت تحلیل داده ها و با در نظر گرفتن سطح معنی داری 05/0 استفاده شد. مرحله دوم یک مطالعه کیفی، با رویکرد تحلیل محتوای هدایت شده با هدف تبیین عوامل موثر بر ابتلا به سندرم متابولیک در سالمندان متعلق به زیر گروه های با شیوه زندگی پرخطر و کم خطر ابتلا به سندرم متابولیک، انجام شد. تعداد20 نفر از سالمندان متعلق به زیرگروه با شیوه زندگی پرخطر و 12 نفر از سالمندان متعلق به زیر گروه با شیوه زندگی کم خطر به صورت هدفمند انتخاب شدند.
نتایج: میانگین سنی شرکت کنندگان در مرحله کمی 57/5 ± 71/72 سال بود. دو الگوی غذایی پرچرب و الگوی غذایی سنتی و دو کلاس پنهان از نظر وضعیت شیوه زندگی در بین سالمندان مشاهده شد. کلاس یک دارای فعالیت بدنی، پیروی از الگوی غذایی سنتی و بدون مصرف سیگار و کلاس دو با فعالیت بدنی کم، پیروی از الگوی غذایی پرچرب و مصرف بالای سیگار مشخص گردیدند. تعداد 526 کد اولیه (223 کد مربوط به گروه با خطر پایین و 303 کد مربوط به گروه با خطر بالا) در سه گروه اصلی فعالیت بدنی، تغذیه و مصرف سیگار بدست آمد. نتایج مطالعه کیفی نشان داد که عوامل فردی مثل باورهای نادرست و نا آگاهی، نداشتن زمان کافی و عدم دسترسی بعنوان عوامل اصلی موثر در اتخاذ سبک زندگی ناسالم در گروه دو و همچنین عواملی مانند دانش و آگاهی، محیط اجتماعی و خانوادگی و وضعیت اقتصادی نقش اصلی را در اتخاذ سبک زندگی نسبتا سالم بر عهده دارند.