طراحی و روان سنجی مقیاس شناسایی دانشجو با عملکرد بالینی ایمن در دوره کارشناسی پرستاری: یک مطالعه اکتشافی متوالی

Abstract

چکیده مقدمه: حفظ و ارتقاء ایمنی بیمار، مسئولیتی مشترک بین همه شرکت کنندگان در سیستم مراقبت بهداشتی بوده و به عنوان یک استاندارد عملی برای موسسات آموزشی در حین ارزشیابی آنها می باشد. مربیان موظفند بین حقوق بیمار برای دریافت مراقبت های ایمن و ایجاد محیطی مناسب و ایمن برای یادگیری دانشجویان پرستاری تعادل برقرار کنند. بنابراین، به نظر می رسد شناسایی زودهنگام دانشجویان با عملکرد بالینی ایمن و ناایمن و مداخله در برابر آن می تواند یکی از اقدامات مهم برای ارتقای ایمنی بیمار باشد. با وجود اینکه چندین مقیاس برای سنجش صلاحیت ایمنی در پرستار یا دانشجو طراحی شده است، اما مقیاس اختصاصی برای سنجش عملکرد بالینی ایمن در دانشجویان کارشناسی پرستاری یافت نشد. لذا با توجه به فقدان وضوح مفهومی و خلاء دانش موجود و نبودِ مقیاس اختصاصي برای سنجش این مفهوم، مطالعه حاضر با هدف طراحی و روانسنجی مقیاس سنجش عملکرد بالینی ایمن در دانشجوی کارشناسی پرستاری انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش به روش تلفیقی و طرح متوالی اکتشافی انجام شد. در مرحله نخست، با هدف تبیین مفهوم عملکرد بالینی ایمن در دانشجوی کارشناسی پرستاری، تحلیل مفهوم به روش هیبرید انجام شد. در مراحل سه گانه تحلیل مفهوم (کار در عرصه، کار نظری و یکپارچه سازی)، ابتدا در یک تحقیق کیفی بارویکرد تحلیل محتواي قراردادي، 19 مشارکت کننده از اعضای هیات علمی، دانشجویان پرستاری، پرسپتورها، سرپرستاران و سوپروایزرهای بیمارستان های آموزشی-درمانی،به روش نمونه گیري هدفمند انتخاب و مصاحبه های نیمه ساختارمند انجام شد. در مرحله ی نظری نیز مرور متون وسیع با هدف شناسایی ویژگیهای مفهوم در مطالعات قبلی و مقیاس های مرتبط انجام شد، یافته های دو مرحله یکپارچه و طبقات مفهوم و ویژگیهای آن ها تعیین گردید. عبارات مقیاس با استفاده از یافته های مرحله ی کیفي و مرور متون وسیع تولید گردید. سپس روایی مقیاس با روایی صوري، روایی محتوا (تعیین نسبت و شاخص روایی محتوا) و روایی سازه (با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی بر روی 248 نفر از دانشجویان پرستاری سال آخر) و روایی همگرا با استفاده از مقیاس Health Professional Education in Patient Safety Survey و پایایی آن با روش پایایی همسانی درونی و ثبات به روش آزمون- بازآزمون (30 نفر از دانشجویان پرستاری سال آخر با فاصله زمانی دو هفته) بررسی شد. یافته ها: تحلیل مفهوم منجر به شناسایی سه طبقه "آمادگی برای عملکرد بالینی ایمن"، "خودابرازی" و "عوامل فردی-حرفه ای" برای تبیین مفهوم عملکرد بالینی ایمن شد. پیش نویس مقیاس با 77 عبارت در طیف لیکرت پنج درجه اي طراحی گردید که پس از تعیین روایی صوری و روایی محتوا، تعداد گویه ها به 44 گویه رسید. تحلیل پایایی همسانی درونی در نمونه 30 نفره از دانشجویان پرستاری به حذف یک گویه منجر شد. مقیاس 43 عبارتی برای روایی سازه آماده شد. در تحلیل عاملی اکتشافی یک گویه در هیچکدام از عامل ها بار نشد. و تحلیل حاکی از وجود سه عامل همبسته با واریانس تبیین شده 17/36 بود. عامل اول با 31 گویه، به نام "توسعه یافتگی دانش و ظرفیت های شناختی" با درصد واریانس مشترک 83/25،عامل دوم به نام "خودابرازی" با 7 گویه، با درصد واریانس مشترک 40/6 و عامل سوم به نام "توسعه یافتگی فردی-حرفه ای" با 4 گویه، با درصد واریانس مشترک 48/4 نام گذاري شدند. همبستگی معناداری بین مقیاس شناسایی عملکرد بالینی ایمن و پرسشنامه درک از صلاحیت ایمنی وجود داشت (001/0 P ≤ و72/0r=). در بررسی پایایی بار دوم یک گویه حذف و نهایتا پایایی مقیاس 41 عبارتی با ضریب آلفاي کرونباخ 82/0 و ضریب همبستگی درون طبقه اي 97/0 بدست آمد. نتیجه گیری: دانشجویان کارشناسی پرستاری قبل از ورود به عرصه واقعی کار، برای اینکه عملکرد بالینی ایمن داشته باشند، لازم است از نظر دانش، نگرش و مهارت به سطح قابل قبولی از توسعه یافتگی و پیشرفت حرفه ای برسند. همچنین آنها باید پیشرفت هایی در زمینه توسعه فردی-حرفه¬ای داشته باشند. دانشجویان با توسعه یافتگی محدود از نظر شناختی و حرفه ای بیشتر از تاکتیک های خودابرازی برای تحت تاثیر قرار دادن مربیان بالینی خود استفاده می کنند. مقیاس عملکرد بالینی ایمن طراحی شده در این مطالعه، از روایی و پایایی لازم جهت اندازه گیری ابعاد مفهوم برخوردار است و می تواند برای اطمینان از ایمن بودن عملکرد بالینی دانشجو، در سال پایانی تحصیل یا قبل از ورود به عرصه واقعی عملکرد پرستاری استفاده شود.