بررسی چالشها و مزایای سیستم نسخه نویسی الکترونیکی از دیدگاه ارائهدهندگان خدمت در کلینیک تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان امام رضا)ع( تبریز
Abstract
در دهه‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و به ویژه در زمینه‌ی پزشکی و سیستم‌های بهداشتی و درمانی رخ داده است. یکی از نمونه‌های این پیشرفت‌ها، بهبود فرآیند نسخه نویسی داروها به وسیله‌ی سیستم‌های الکترونیکی نسخه نویسی(E-Prescribing) می‌باشد. این سیستم‌ها، به پزشکان امکان می‌دهند تا نسخه‌های بیماران را به صورت الکترونیکی صادر کنند و اطلاعات مرتبط با داروها و بیماران را به صورت دقیق و سریع به دست آورند. تبدیل ناگهانی سیستم نسخه نویسی دستی به نسخه نویسی الکترونیکی منجر به بروز مشکلات زیادی گردید که بیشترین چالش ها را برای پزشکان به وجود آورد و شناسایی این چالشها می‌تواند منجر به بهبود و رفع نواقص و معایب شود و همچنین شناسایی مزایای آن منجر به تقویت هر چه بهتر آن می‌شود. هدف اصلی این پروژه تحقیقاتی، بررسی و تجزیه و تحلیل چالشها و مسائلی است که پزشکان در کلینیک‌ها در فرآیند نسخه نویسی الکترونیکی با آنها مواجه می‌شوند. این پروژه با توجه به مطالعه و نقد چالش‌های موجود، به دنبال ارائه راهکارها و پیشنهاداتی برای بهبود نسخه نویسی الکترونیکی در محیط‌های کلینیکی و بهبود ارتباط بین پزشکان و سیستم‌های الکترونیکی می‌باشد. با توجه به اینکه کاربران اصلی این سیستم پزشکان می‌باشند، مشارکت فعال آنها در موفقیت پیاده سازی آن ضروری شناخته می‌شود.
روش پژوهش : این پژوهش به صورت کیفی و از طریق رويكرد پدیدار شناسی با هدف بررسی و تبیین چالشها و مزایای استفاده از سیستم نسخه نویسی الکترونیکی از دیدگاه پزشکان کلینیک تخصصی و فوق تخصصی امام رضا(ع) تبریز در زمستان سال 1401 و بهار 1402 صورت گرفت. ابزار جمع آوري داده‌ها در این مطالعه، خود محقق و روش جمع آوري داده‌ها نيز به روش مصاحبه بود و با مصاحبه با20 نفر از پزشکان، داده‌ها به اشباع رسید.
یافته ها: چالش‌های پیاده‌سازی سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی در پژوهش حاضر در 5 حوزه خطاهای مربوط به نسخه‌نویسی و خواندن نسخه‌ها - آموزش - هزینه - نرم‌افزار و زیرساخت طبقه‌بندی شدند. همچنین مزایای این سامانه در 6 حوزه نسخه نویسی و نسخه خوانی توسط پرسنل- ایجاد یا تکرار نسخه برای یک بیمار خاص- مدیریت دارو- ارتباط در داخل نظام سلامت-ادغام با پرونده الکترونیک سلامت و هزینه دسته بندی شد. در این میان بزرگترین مشکل نسخه الکترونیک مربوط به مشکلات نرم افزاری و هزینه های پزشکان است. از سوی دیگر، بیشترین مزیت در زمینه پرسنل نسخه نویسی و نسخه خوانی است.
نتیجه گیری : نتایج مطالعات انجام شده در این تحقیق نشان داده‌اند که اجرای یک باره‌ی سیستم نسخه نویسی الکترونیکی و حذف نسخه نویسی کاغذی در محیط‌های کلینیکی به چالش‌های قابل توجهی برای پزشکان منجر شده است. این چالشها نه تنها باعث نارضایتی پزشکان شده‌اند بلکه به نظر می‌آید که معایب سیستم‌های نسخه نویسی الکترونیکی بیشتر از مزایای آن برای کاربران اصلی یعنی پزشکان قابل مشاهده باشند. این مسائل عمدتاً به دلیل نقص‌ها و ناکارآیی‌های موجود در زیرساخت‌ها و طراحی این سیستم‌ها ایجاد شده است. پزشکان به صراحت ابراز کرده‌اند که اگر زیرساخت‌ها بهبود یابد و سیستم نسخه نویسی الکترونیکی به نحوی طراحی شود که با نیازها و فرآیندهای کاری آنان سازگاری داشته باشد، آنها بهترین استفاده را از این سیستم خواهند کرد. این نتایج نشان می‌دهند که ترتیبات فنی و زیرساخت‌های موجود برای نسخه نویسی الکترونیکی باید با دقت ارتقاء یابد و طراحی محصولات نرم‌افزاری مرتبط با نسخه نویسی الکترونیکی باید به گونه‌ای انجام شود که نیازها و انتظارات پزشکان را پاسخ دهد. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق، هدف اصلی تحقیق ما به عنوان یک پایان‌نامه تحقیقاتی در زمینه نسخه نویسی الکترونیکی از دیدگاه پزشکان، بهبود و اصلاح زیرساخت‌ها و سیستم‌های نسخه نویسی الکترونیکی در کلینیک‌ها است. این تحقیق توانایی ارائه پیشنهادات مهمی جهت بهبود کیفیت مراقبت از بیماران را داراست و می‌تواند به سیاست‌گذاران در زمینه بهبود و اصلاح سیستم‌های بهداشت و درمان کمک کند. همچنین، این تحقیق می‌تواند به عنوان یک منبع ارزشمند برای انجام تغییرات مطلوب و بهسازی زیرساخت‌ها در سیستم‌های نسخه نویسی الکترونیکی شناخته شود. به این ترتیب، توانایی افزایش کارایی و کیفیت مراقبت از بیماران و کاهش نارضایتی پزشکان از این سیستم‌ها به دنبال خواهد داشت.