آینده‌پژوهی سیاست‌های افزايش نرخ باروري كل بر مبناي روش سناريو نويسي
Abstract
چکیده
مقدمه: مسئله کاهش میزان باروري در ایران در طی دهه هاي اخیر و همچنین تدوین سیاست هاي مناسب براي ارتقا آن به سطح مطلوب همواره یکی از چالش هاي اصلی سیاست گذاران بوده است. آینده پژوهی رویکردي است که در بستر آن امکان خلق سناریو و تصویر از آینده را فراهم می آورد و بر این اساس می توان راهکارهاي تحقق نتیجه دلخواه را ارایه نمود.
هدف: هدف این پژوهش، آینده‌پژوهی سیاست های افزایش نرخ باروری کل در ایران بر مبنای روش سناریونویسی می‌باشد.
روش کار و مواد: مطالعه‌آینده‌پژوهی حاضر، یک مطالعه ترکیبی چندمرحله‌ای می‌باشد که به‌صورت متوالی با استفاده از روش‌های سناریو و مدل‌سازی انجام شده است. افق مورد مطالعه تا سال 10 سال آينده بوده است. با استفاده از مرور نظام‌مند و نظر متخصصان، پیشران‌های موثر در باروري تعیین شده است. عدم قطعیت‌های بحراني در قالب رتبه‌بندی دوبعدی" سطح اثر" و” سطح عدم قطعيت ” ترسیم شد. سه سناریو محتمل، خوشبینانه و بدبینانه با نظر متخصصان انتخاب و داستان هر سناریو تدوین شد. راهکارها سیاستی با نظر متخصصان اولویت‌بندی و انتخاب شد.
یافته ها: 106 پیشران کلیدي شناسایی گردید. 9 فاکتور با عدم قطعیت بالا و پتانسیل تأثیرگذاری بالا که در دو دسته تحولات اجتماعي-سیاسی و وضعيت اقتصادي دسته‌بندی شدند. درنهایت چهار سناریو تدوین شد. سناريوي 3 (باتلاق) و سپس سناريوي 2 (آژير خطر) بیشترين میزان اعتبار را کسب کردند. سناریو فتح قله به‌عنوان سناریو خوشبینانه، سناریو باتلاق به‌عنوان سناریو بدبینانه و سناریو آژير خطرسناریو محتمل انتخاب شده‌اند. راهكارهاي سیاستی مناسب برای سناریو محتمل شامل جلب حمايت سازمان هاي مردم نهاد و خيريه ها و استفاده از توان بخش خصوصی و غیر دولتی برای ارائه خدمات باروری در کلیه مناطق کشور مي باشد.
نتیجه‌گیری: سیاست‌گذاران می توانند برای غلبه بر کاهش نرخ باروری به زیر سطح جایگزینی با کمک یافته های این مطالعه با درک روشن و واضحي از عوامل تأثیرگذار بر نحوه‌ی شکل‌گیری سناریوهای بدبینانه، محتمل و خوشبینانه و سرمایه گذاري و استفاده از راهکارهای سیاستی ارایه شده برای هر سناریو در فرآیندهای تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد و اتخاذ سیاست‌های جمعیتی ، مداخلاتی کارآمد و اثربخش را طراحی نمایند.
کلمات کلیدی: آینده‌پژوهی، سياست، نرخ باروري سناریو، پيشران