ارایه چارچوب سیاستی مشارکت سازمان های مردم نهاد حوزه سلامت در دستیابی به اهداف پوشش همگانی سلامت در ایران

Abstract

خلاصه پیش زمینه: در حال حاضر، بیشتر بحث هایی که در حوزه سلامت انجام می شود بر دستیابی به برنامه پوشش همگانی سلامت دلالت دارد. در سال های اخیر ایده و اولویت دستیابی به پوشش همگانی سلامت، یاعث شده است سازمان جهانی بهداشت بر گروه های مختلفی که در بخش سلامت فعالیت می کنند تمرکز کند. یکی از این گروه ها سازمان ‌های مردم نهاد می باشد و بر همین اساس نقش آنها در بخش سلامت نیز در سال ‌های اخیر تغییر کرده است. در بسیاری از کشورها سازمان های مردم نهاد ابزاری برای توسعه خدمات سلامتی و بخشی از راهبرد کشور ها برای دستیابی به پوشش همگانی سلامت هستند. در کشور ایران با توجه به اجرای طرح تحول سلامت و اهداف آن در دستیابی به پوشش همگانی سلامت ، بر مشارکت سازمان های مردم نهاد تاکید شده است و این موضوع باعث شده است توجه به این سازمان ها از سوی سیاست گذران سلامت بیش از گذشته باشد. هدف: هدف از این مطالعه تدوین چارچوب سیاستی مشارکت سازمان های مردم نهاد حوزه سلامت در دستیابی به اهداف پوشش همگانی سلامت در ایران می باشد. روش کار: این مطالعه از نوع پژوهش چند روشی است که در پنج فاز و شش گام انجام گرفت. فاز اول با روش مرور حیطه ای انجام شد. در این هدف ما به طور سیستماتیک مطالعاتی را از پنج پایگاه داده (PubMed، Web of Science (ISI)، ProQuest، EMBASE و Scopus) که مداخلات سازمان‌ های مردم نهاد در فعالیت ‌های مرتبط با پوشش همگانی سلامت را بررسی می‌ کردند، مرور کردیم. کیفیت مطالعات انتخاب شده با استفاده از ابزار ارزیابی ترکیبی مورد ارزیابی قرار گرفت و دستورالعمل گزارش PRISMA برای مرور حیطه ای دنبال شد. فاز دوم در دو گام و با روش های مرور اسناد و مصاحبه با صاحب نظران انجام شد. در این فاز، ما 33 مصاحبه نیمه ساختار یافته با سیاست گذاران و برنامه ریزان سلامت، فعالان سازمان های مردم نهاد در سطح ملی و استانی و سایر مطلعان کلیدی انجام دادیم و با استفاده از روش تحلیل محتوایی با استفاده از MAXQDA 12 مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. برای تحلیل داده های کیفی از رویکرد استقرایی-قیاسی استفاده شد. فاز سوم از طریق پرسشنامه ساخته شده توسط تیم پژوهش و پس از روانسنجی آن انجام شد. در این مرحله، ما از یک رویکرد ترکیبی اکتشافی متوالی استفاده کردیم. این هدف از سپتامبر 2021 تا مارس 2022 در دو مرحله اصلی: تولید گویه ‌ها و توسعه ابزار روان‌ سنجی پرسشنامه انجام شد. فاز چهارم و فاز پنجم شامل ارایه چارچوب مشارکت سازمان های مردم نهاد در دستیابی به اهداف پوشش همگانی سلامت در ایران و اعتبار سنجی چارچوب می باشد. در این هدف با توجه به مجموع اهداف 1، 2 و 3 ، مروری بر ابزار ها و مدل های موجود در نظام سلامت که در ارتباط با پوشش همگانی سلامت و سازمان های مردم نهاد بود و طی یک فرایند رفت و برگشتی و اخذ نظرات اعضای پانل خبرگان، تیم پژوهش با ترکیب شواهد اقدام به تدوین چارچوب کردند. به منظور اعتبار سنجی چارچوب از روش پانل خبرگان استفاده شد. یافته ها: نتایج هدف اول نشان داد، 75 مطالعه دارای معیارهای واجد شرایط بودند. سازمان ‌های مردم نهاد فعالیت ‌های اصلی مربوط به پوشش خدمات و جمعیت را بر عهده داشتند و از استراتژی‌ های مختلفی برای حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت استفاده می کردند. برای اطمینان از پوشش خدمات، سازمان های مردم نهاد منابع انسانی کافی و شایسته، تجهیزات و امکانات بهداشتی لازم و راهبردهای خدمات بهداشت عمومی و مراقبت های بهداشتی را ارائه کردند. برای دستیابی به پوشش جمعیتی، از طریق مشارکت اجتماعی به گروه های آسیب پذیر خدمات ارائه کردند. منابع اصلی تامین مالی سازمان های مردم نهاد، شامل تامین مالی از طریق فعالیت های خودشان و کمک های مالی از سوی دولت، سازمان های بین المللی و اهدا کنندگان بود. نتایج هدف دوم در دو بخش و شامل 13 تم و 122 ساب تم شناسایی شد. نتایج هدف سوم شامل 70 گویه در 8 بخش می باشد. نتایج CVR و CVI نشان داد که تمام سوالات به جز یکی حداقل مقادیر قابل قبول را دارند. از نظر روایی سازه، هشت عامل شناسایی شد. بر اساس پایایی آلفای کرونباخ، موارد از پایایی خوب و عالی برخوردار بودند. بر اساس ارزیابی سازگاری درونی و پایایی و آزمون-آزمون مجدد مقادیر ICC، همه موارد پایداری و پایایی عالی را نشان دادند. با توجه به هدف چهارم و پنجم رساله، تیم پژوهش 9 چارچوب و ابزار موجود در نظام سلامت را مورد بررسی قرار داد و برای ایجاد چارچوب 9 مرحله را تعیین کرد که در نتیجه منجر به ایجاد چارچوب شد و در دو جلسه پانل خبرگان مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری: در کنار دولت و سایر بازیگران کلیدی حوزه سلامت، سازمان ‌های مردم نهاد می‌ توانند نقش مهمی در پیشرفت کشورها به سمت پوشش همگانی سلامت ایفا کنند. دولت باید از استراتژی ها و مداخلات مناسب شواهد محور در حمایت از سازمان ‌های مردم نهاد استفاده کند و حرکت آنها به سمت پوشش همگانی سلامت را تسریع بخشد. شناخت نقش حیاتی سازمان‌ های مردم نهاد و سهم آن ‌ها در حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت ضروری است. همکاری بین ذینفعان، سازمان های مردم نهاد و دولت می تواند حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت را تسهیل کند. از طرف دیگر مشارکت سازمان های مردم نهاد در نظام سلامت ایران فرآیند پیچیده ای است و برای ایجاد بستر مشارکت سازمان‌ های مردم نهاد در پوشش همگانی سلامت، باید همه عناصر و ابعاد این فرآیند در نظر گرفته شود و از استراتژی‌ های مبتنی بر شواهد برای تقویت مشارکت سازمان ‌های مردم نهاد در نظام سلامت باید برای استفاده حداکثری از پتانسیل آن ها استفاده شود.