تجربه زایمان، سندرم استرس پس از حادثه به دنبال زایمان و ارتباط آنها با عملکرد مادری در مراجعین نوجوان به مراکز سلامت شهر تبریز: یک مطالعه مقطعی

Abstract

چکیده زمینه و هدف: بارداری نوجوانان یک موضوع مهم از نظر سلامت باروری است. مادران نوجوان باید همزمان بر دو بحران مادر شدن و بلوغ غلبه کنند. تجربه زایمان و اختلال استرس پس از حادثه به دنبال زایمان ممکن است بر درک مادر از رفتارهای مراقبت از نوزاد و پس از زایمان تأثیر بگذارد. بنابراین هدف مطالعه حاضر، تعیین ارتباط تجربه زایمان و سندرم استرس پس از حادثه با عملکرد مادری در مراجعین نوجوان به مراکز سلامت شهر تبریز بود. مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی توصیفی-تحلیلی می باشد که بر روی 202 مادر نوجوان مراجعه کننده به مراکز سلامت شهر تبریز انجام شد. نمونه گیری به صورت تمام شماری در دوره 1 تا 3 ماه پس از زایمان انجام شد. پس از بررسی حائز شرایط بودن مادران برای ورود به مطالعه پرسشنامه های دموگرافیک، تجربه زایمان (CEQ 2.0= Childbirth Experience Questionnaire-2)، سندرم استرس پس از حادثه PSS-I (PTSD Symptom Scale- I) و عملکرد مادری بارکین (BIMF= Barkin Index of Maternal Functioning) تکمیل گردید. جهت تعیین ارتباط بین متغیرهای جمعیت شناختی-اجتماعی و مامایی با عملکرد مادر، از آزمون های همبستگی پیرسون، همبستگی اسپیرمن، آنالیز واریانس یک طرفه و تی مستقل استفاده شد. در مرحله بعد، متغیرهای با P-value<0.1 وارد تحلیل چند متغیره شدند و با تعدیل اثر این متغیرها، ارتباط بین تجربه زایمان، اختلال استرس پس از حادثه و عملکرد مادری بررسی شد.یافته ها: میانگین (انحراف معیار) نمره کلی عملکرد مادری از نمره قابل کسب 0 تا 120، 4/86 (4/5) بود. میانگین (انحراف معیار) زیردامنه های نیاز مادر و شایستگی مادر به ترتیب 1/14 (7/2) (مجدوده نمره: 0 تا 18) و 3/72 (8/3) (محدوده نمره: 0 تا 184) بود. میانگین (انحراف معیار) نمره کلی تجربه زایمان از نمره قابل کسب 1 تا 4، 7/2 (2/0) بود. شیوع تجربه منفی زایمان، 4/11 درصد بود. میانگین (انحراف معیار) نمره کلی اختلال استرس پس از حادثه مرتبط با زایمان از نمره قابل کسب 0 تا 51، 6/4 (2/6) بود. شیوع اختلال استرس پس از حادثه مرتبط با زایمان 3/18 درصد بود. بین تجربه زایمان با سندرم استرس پس از حادثه ارتباط آماری معنی داری وجود داشت (003/0= p). پس از تعدیل تأثیر ویژگی‌های دموگرافیک - اجتماعی و مامایی، نمره عملکرد مادری در بین مادران بدون اختلال استرس پس از سانحه به طور معنی‌داری بیشتر از مادران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه بود [031/0=p ;(20/4 تا 39/0) 30/2= (CI%95) β]. همچنین نمره عملکرد مادری با افزایش نمره تجربه زایمان افزایش یافت [001/0>p ;(81/10 تا 87/3) 34/7= (CI%95) β]. نمره عملکرد مادری در بین مادران با جنسیت خواسته شده نوزاد به طور معنی داری بیشتر از جنسیت ناخواسته نوزاد بود [023/0=p ؛(02/5 تا 37/0) 70/2 = (CI%95) β].نتیجه گیری: طبق یافته های این مطالعه، نمره سندرم پس از حادثه مرتبط با زایمان و تجربه زایمان مادران نوجوان همبستگی مثبتی با نمره عملکرد مادری دارد. متخصصان مراقبت های سلامتی باید توجه ویژه ای به بهبود عملکرد مادر در میان مادران نوجوان داشته باشند. یکی از اقدامات مهم می تواند ایجاد یک تجربه مثبت از زایمان برای جلوگیری از اختلال استرس پس از سانحه مرتبط با زایمان و مشاوره با مادرانی باشد که جنسیت جنین را ناخواسته اعلام کرده اند.