تبیین موانع ادراکی صمیمیت جنسی و بهبود آن در زوجین سنین باروری با رویکرد زوج درمانی شناختی – رفتاری: یک مطالعه ترکیبی اکتشافی متوالی

Abstract

چكیده هدف: صمیمیت جنسی زناشویی به عنوان یکی از ابعاد صمیمیت، نقش اصلی را در بهبود روابط زناشویی زوجین ایفا می‌کند. بنابراین موانع کاهنده صمیمیت جنسی می‌تواند کیفیت زندگی عمومی و جنسی زوجین را کاهش دهد. پژوهش حاضر با هدف تبیین موانع ادراکی صمیمیت جنسی و بهبود آن در زوجین سنین باروری با رویکرد زوج درمانی شناختی – رفتاری درچهارچوب یک مطالعه ترکیبی اکتشافی متوالی انجام شد. روش کار: اين مطالعه تركیبی از نوع اكتشافی متوالی و شامل دو مرحله كیفی و كمی بود. در فاز كیفی با استفاده از نمونه‌گیري هدفمند با 26 زن و مرد متاهل سنین باروری مصاحبه‌هاي عمیق نیمه ساختاريافته انجام شد. داده‌ها با استفاده از رويکرد تحلیل محتوا تجزيه و تحلیل و مفاهیم اصلی استخراج شد. در فاز كمی، برنامه مداخله‌ای در سال 1401 در شهر تبريز اجرا شد. 42 زوج به طور تصادفی به دو گروه مداخله و گروه كنترل تخصیص داده شدند. برنامه آموزشی و مشاوره اي با رویکرد زوج درمانی شناختی - رفتاری به مدت 8 جلسه به گروه مداخله توسط مشاوران ارايه گرديد. پرسشنامه‌هاي صمیمیت، عملکرد و انگیزش جنسی قبل و بعد از مداخله توسط زوجین در هر دو گروه تکمیل گرديد. داده ها با نرم افزار SPSS ورژن 25 با آزمون‌هاي آماري مانند آزمون تی مستقل، آنالیزكوواريانس و تحلیل واريانس با اندازه‌گیريهاي تکراري مورد تجزيه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: در فاز كیفی از 26 مصاحبه انجام يافته 112 كد و 27 زيرطبقه و 7 طبقه استخراج گرديد. نتايج نشان داد كه زنان و مردان متاهل موانع صمیمیت جنسی خود را در هفت حیطه گسست پیوند عاطفی، نارضایتی جنسی، عدم همنوایی با شریک جنسی، عدم شناخت متقابل زوجین از نیازهای جنسی، نوستالژی جنسی، کلیشه های جنسیتی محدود کننده، و استرسورهای مقطعی توصیف كردند. نتايج مرحله كمی نشان داد دوازده هفته بعد از مداخله اختلاف میانگین ( MD (95%CI نمره كلی صمیمیت، عملکرد و انگیزش جنسی بین دو گروه به ترتیب در زنان (03/6 تا 52/30) 28/18 ؛ (46/10 تا 62/27) 04/ 19 و (40/3 تا 23/11) 32/7 و در مردان (32/12 تا 06/27) 69/19 ؛ (51/9 تا 10/15) 31/12 و (67/7 تا 57/13) 62/10 به طور معنی داري ( 001/0P<) بهبود یافت. نتیجه‌گیری: صمیمیت جنسی زناشویی به عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات خانوادگی دغدغه خانواده‌ها و روانشناسان ممکن است در طول زمان کاهش یابد. این مطالعه بینش‌های جدیدی را در مورد موانع صمیمیت جنسی از جمله گسست پیوند عاطفی و نارضایتی جنسی ارائه داد که سبب کاهش صمیمیت زناشویی، انگیزش جنسی و اختلال عملکرد جنسی زوجین شده بود. لذا بکارگیري برنامه آموزشی و مشاوره‌اي با رویکرد زوج درمانی شناختی - رفتاری با رفع موانع صمیمیت جنسی بر صمیمیت زناشویی، انگیزش و عملکرد جنسی زوجین تاثیرگذار بود. این رویکرد به دلیل زمان کوتاه و کارایی بالا، یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان اختلالات جنسی است. با توجه به اينکه اين بهبود در روابط، بركیفیت زندگی زناشويی و ثبات خانواده تاثیر می‌گذارد، بنابراین استفاده از این روش در طراحي استراتژی‌ها، برنامه‌ریزی و اتخاذ مداخلات برای بهبود کیفیت زندگی جنسی زوجین توصیه می‌شود. کلیدواژه ها: موانع صمیمیت جنسی، انگیزش جنسی، عملکرد جنسی، زوجین، مطالعه تركیبی