مقایسه تاثیر شیر مادر و شیر اهدایی بر شاخص های آنتروپومتریک و برخی از پیامدهای نوزاد نارس

Abstract

چکیده مقدمه وهدف: بهترین تغذیه برای نوزادان به ویژه نوزادان نارس، شیر مادر می باشد. سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده است که تغذیه با شیر مادر در طی یک ساعت اول تولد و تغذیه ی انحصاری با شیر مادر تا شش ماه اول زندگی انجام شود. وقتی شیر مادر به میزان کافی برای حمایت از تغذیه ی نوزادان نارس در دسترس نباشد، شیر اهدایی انسان اغلب در واحدهای مراقبت ویژه ی نوزادان استفاده می شود و بهترین جایگزین برای شیر مادر می باشد تا از استفاده از شیر خشک اجتناب شود. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف مقایسه شیر مادر و شیر اهدایی بر شاخص های آنتروپومتریک و تکامل عصبی عضلانی نوزادان نارس طراحی شده است. مواد و روش ها: این مطالعه یک مطالعه کوهورت آینده نگر می باشد. جامعه ی هدف نوزادان نارس32-30 هفته بستری در NICUs مرکز آموزشی درمانی الزهراء (س) تبریز می باشد. گروهی از نوزادان که به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می شدند، با نوزادانی که بیشتر از 50 درصد نیاز روزانه شان از شیر اهدایی تامین می شد، مقایسه شدند. تعداد 90 نوزاد نارس 32-30 هفته با رعایت معیارهای ورود و خروج با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به دو گروه تقسیم شدند. پژوهشگر قد، وزن و دور سر موقع تولد نوزاد را از طریق پرونده زمان تولد نوزاد در چک لیست شاخص های آنتروپومتریک وارد کرد. نوزادانی که دچار استفراغ و دیستانسیون شکمی به دنبال تغذیه می شدند به عنوان موارد عدم تحمل در نظر گرفته شدند. پژوهشگر روزانه چک لیست مربوط به بروز اپیزود سپسیس، انتروکولیت نکرزوان، عدم تحمل به شیر دریافتی را تکمیل کرد. در پایان روز دهم، مجددا شاخصهای آنتروپومتریک اندازه گیری شد. در پایان یک ماهگی (سن اصلاح شده تقویمی نوزاد) پرسشنامه ASQ برای نوزاد تکمیل گردید. جهت جمع آوری داده ها در این مطالعه از چک لیست معیارهای ورود و خروج، پرسشنامه ی مشخصات فردی – اجتماعی والدین، چک لیست شاخص های آنتروپومتریک نوزاد، پرسشنامه ASQ (یک ماهگی)، چک لیست روزهای بستری در NICUs و چک لیست حوادث جانبی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل آماری از آزمون های Kolmogrow-Smirnov، t-test، کای دو و ANCOVA با تعدیل متغیرهای مخدوشگر، در نرم افزار SPSS نسخه 21 استفاده شده است. یافته ها: مقایسه میانگین وزن در دو گروه مورد مطالعه در پایان روز 10 نشان داد که وزن نوزادانی که از شیر مادر تغذیه شده بودند به طور معنی داری بیشتر از نوزادانی بود که شیر اهدایی دریافت کرده بودند. اختلاف بین دو گروه معنی دار بود (001/0= p). اما در مورد قد (882/0=p) و دور سر (211/0= p) این اختلاف در پایان روز 10 معنی دار نبود. بروز سپسیس، انتروکولیت نکروزان، عدم تحمل تغذیه و استفاده از شیر خشک بین دو گروه در پایان روز 10 اختلاف آماری معنی داری نداشت. در پرسشنامه ASQ در زمینه حیطه برقراری ارتباط (889/0=p)، حیطه حرکات ظریف (341/0=p)، حیطه حل مسئله (470/0=p) و حیطه شخصی- اجتماعی (469/0=p) در سن اصلاح شده ی یک ماهگی تفاوت آماری معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد فقط در حیطه حرکات درشت (032/0=p) تفاوت میانگین اصلاح شده {(2/1-08/0)01/0:CI 95%} اختلاف آماری معنی دار بود و نوزادانی که شیر مادر مصرف کرده بوند به طور معنی داری نمره بالاتری در این حیطه داشتند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد نوزادان دریافت کننده¬ی شیرمادر وزن گیری و حرکات درشت بهتری از نوزادان دریافت کننده ی شیر اهدایی داشتند. این اختلاف احتمالا به دلیل تغییرات ساختار شیر در طی فرآیند پاستوریزاسیون باشد. با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه، تشویق به شیردهی برای تمامی مادران، به خصوص مادرانی که نوزاد نارس دارند می بایست در اولویت برنامه های تصمیم گیران نظام سلامت باشد.