ارزیابی پوسیدگی دندان (DMFT) سالمندان و عوامل مرتبط با آن بر اساس داده های مطالعه کوهورت آذر

Abstract

مقدمه: با توجه به افزایش رو به رشد جمعیت سالمندان در جهان، توجه به سلامت دهان و دندان آنها ضروری می باشد. بررسی عوامل مرتبط با پوسیدگی دندان در دوران سالمندی نظیر عوامل جمعیت شناختی، بیماری های زمینه ای، مصرف سیگار و مواد الکلی می تواند در حفظ و ارتقای سلامت دهان و دندان سالمندان نقش بسزایی داشته باشد. از آن جایی که در مطالعه کوهورت آذر داده های جامعی در زمینه های مختلف برای بزرگسالان جمع آوری شده است مطالعه ی حاضر به توصیف وضعیت پوسیدگی دندان سالمندان بر اساس شاخصDMFT (Decay, Missed, Filled Teeth) و تحلیل ارتباط آن با عوامل مختلف پرداخته است. مواد و روش ها: داده های جمع آوری شده در مرحله ی پایه ی مطالعه کوهورت آذر مربوط به شاخص پوسیدگی بر اساس DMFTو عوامل مرتبط احتمالی با آن برای سالمندان 60 سال و بالاتر در جمعیت کوهورت آذر استخراج و مورد تحلیل آماری قرار گرفت. مطالعه ی کوهورت آذر در سال 1393 در شهرستان شبستر بین حدود 15000 بزرگسال 35 تا 70 ساله آغاز شده که 2629 نفر آن را سالمندان تشکیل می دهند. اکثر داده ها بر اساس پرسشنامه با مصاحبه تکمیل گردیده است. معاینه دهانی برای اندازه گیری شاخص DMFT نیز طبق پروتکل کشوری کوهورت پرشین و توسط فرد آموزش دیده انجام شده است. در مطالعه ی حاضر، داده های مربوط به شاخص DMFT و ارتباط آن با عادات بهداشت دهان (تعداد دفعات مسواک زدن)، جنسیت، سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، بیماری های زمینه ای، کشیدن سیگار، مصرف الکل و شاخص توده بدنی تحلیل قرار گرفت.در بخش توصیفی برای متغیرهای کمی از میانگین و انحراف معیار، و برای متغیرهای کیفی از فراوانی و درصد استفاده شد. برای مقایسه ی میانگین DMFT بر اساس متغیرهای مورد مطالعه از آنالیز من ویتنی (Mann-whitney U) و آنالیز کروسکال والیس (Kruskal-wallis) استفاده شد. در آنالیز نهایی، Negative binomial with loglink برای بررسی ارتباط شاخص DMFT سالمندان با متغیرهای مورد مطالعه در مدل های مختلف رگرسیون استفاده شد. سه مدل رگرسیونی برای کل جمعیت سالمندان انجام شد و دو مدل رگرسیونی نیز برای سالمندان دارای دندان طبیعی با وارد کردن متغیر مسواک زدن در مدل انجام گردید. یافته ها: برای کل 2629 سالمند جمعیت کوهورت آذر میانگین سنی برابر با 91/2±15/64 بود. حدود نیمی از سالمندان را زنان و 85 درصد را متاهلین تشکیل میدادند. میانگین شاخص DMFT برابر با 6±42/28 (با دامنه 1 تا 32) ، میانگین تعداد دندان های پوسیده برابر با 42/3±28/1 و میانگین تعداد دندان های کشیده شده برابر با 36/8±58/26، میانگین تعداد دندان‌های پر شده برابر با 13/2±55/0 بود. حدود 71 درصد از سالمندان بی دندانی کامل داشتند و حدود 29 درصد دارای تعدادی دندان طبیعی بودند. 40 درصد از افراد دارای دندان طبیعی حداقل یک بار در روز مسواک می زدند. حدود 44 درصد از سالمندان بیسواد و فقط حدود 7/20 درصد از سالمندان دارای وضعیت اقتصادی-اجتماعی بالا بودند. ابتلا به بیماری دیابت در 87 درصد و فشارخون بالا در72 درصد از سالمندان مشاهده شد. حدود 12 درصد از سالمندان مصرف کننده سیگار و 5/2 درصد مصرف کننده الکل بودند و حدود 76 درصد شاخص توده بدنی بالاتر از نرمال داشتند. در آنالیز کروسکال والیس ارتباط معنی داری بین DMFT و متغیر های سن (001/0>P)، جنسیت (هم زن و هم مرد) (003/0=P)، تحصیلات (001/0>P)، وضعیت اقتصادی و اجتماعی (001/0>P)، شاخص توده بدنی (02/0=P)، مصرف سیگار (001/0>P) و دفعات مسواک زدن در افراد دارای دندان طبیعی (001/0>P) مشاهده گردید. در مدل های مختلف رگرسیون ارتباط معنی داری بین شاخص DMFT و متغیرهای مورد مطالعه یافت نشد. نتیجه گیری: شیوع بالای بی دندانی کامل و میزان بالای دندانهای کشیده شده در سالمندان جمعیت کوهورت آذر بیانگر وضعیت نامطلوب سلامت دهان سالمندان بوده و ضرورت تدوین برنامه های ارتقای بهداشت دهان و دندان به صورت ادغام یافته با سایر حوزه های بهداشتی را نشان می دهد.