شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر آمادگی عملکردی بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز برای پاسخ به بلایا
Abstract
چکیده
مقدمه: ضرورت آمادگی بیمارستانها به عنوان اولین نقطه تلاقی مردم و بخش سلامت برای کاهش مرگ‌ومیر و عوارض ناشی از بلایا امری انکارناپذیر است. لذا این مطالعه با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر آمادگی عملکردی بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز برای پاسخ به بلایا انجام گرفت.
روش کار: این یک مطالعه چند روشی (Multi-Methods) در طی چهار مرحله انجام گرفت. در مرحله اول با استفاده از روش مرور نظام‌مند با جستجوی کلیدواژه‌های مرتبط Mesh در پایگاه¬های داده Web of science, Scopus, ProQuest, Medline, SID و Elmnet نسبت به شناسایی عوامل مؤثر اقدام شد. سپس در مرحله دوم با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا به شناسایی عوامل بومی و زمینه‌ای مؤثر بر آمادگی عملکردی بیمارستانها در پاسخ به بلایا پرداخته شد؛ در این مرحله داده‌های موردنظر از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصین مرتبط با موضوع که به صورت هدفمند انتخاب شده بودند؛ جمع‌آوری و تحلیل گردید. در مرحله سوم با استفاده از ماتریس اولویت‌بندی و با بهره‌گیری از دیدگاه و نظرات صاحب‌نظران عوامل مؤثر بر آمادگی عملکردی بیمارستانها اولویت‌بندی شد و در نهایت رابطه احتمالی بین عوامل مؤثر شناسایی شده با آمادگی عملکردی بیمارستان¬ها مورد سنجش و آزمون قرار گرفت.
یافته‌ها: بر اساس نتایج مرور نظام‌مند؛ عوامل مؤثر بر آمادگی عملکردی بیمارستان¬ها در هفت طبقه شامل هماهنگی، کنترل و فرماندهی، راهنماها و برنامه¬های آمادگی، مقررات، تأمین منابع، آموزش و تمرین، سیستم¬های مدیریت اطلاعات و ارتباطات چند¬لایه و عوامل زمینه¬ای دسته¬بندی شدند. طبقات اصلی شناسایی‌شده حاصل از مصاحبه با 17 نفر از صاحب‌نظران عبارت بودند از: 1-رهبری، فرماندهی و هماهنگی 2-ارزیابی خطر 3-قانون‌گذاری، تدوین پروتکل‌ها، گایدلاین¬ها، دستورالعمل¬ها و برنامه¬ها 4-پیش بینی و ذخیره¬سازی لوازم و تجهیزات مورد نیاز 5-مدیریت منابع انسانی 6-آموزش و تمرین و بروز نگه داشتن کارکنان 7-شریان¬های حیاتی و تسهیلات 8-ارتباطات 9-ایمنی و امنیت 10-جانمایی و پیش¬بینی فضاهای فیزیکی 11-عوامل زمینه¬ای. نتایج اولویت¬بندی نشان داد که آموزش و تمرین و بروز نگه داشتن کارکنان بیشترین وزن و جانمایی و پیش¬بینی فضاهای فیزیکی کمترین وزن را داشت. همچنین میانگین و انحراف معیار نمره ارزیابی عملکرد بیمارستانها بر اساس چک لیست استاندارد 23/64 (83/17) و بر اساس چک لیست محقق ساخته 61/61 (83/17) برآورد گردید. نتیجه ضریب همبستگی درون رده ای (ICC) برای بررسی میزان توافق نشان داد که توافق امتیاز کل بین دو ابزار پایین بود.(Average Measures ICC= .08)
نتیجه گیری: آمادگی بیمارستان¬ها در برابر بلایا ابعاد مختلفی دارد که هر کدام از این ابعاد تحت تاثیر عوامل متعددی است. سطح آمادگی بیمارستان¬ها نیز متاثر از این عوامل هست که یکی از مهم¬ترین آنها تامین منابع آمادگی است؛ توجه به این عوامل می¬تواند در ارتقاء وضعیت آمادگی عملکردی بیمارستان¬ها در برابر بلایا موثر باشد. این عوامل بایستی مورد توجه مدیران و تصمیم¬گیران بیمارستان¬ها قرار گیرد تا بتوانند با تامین و فراهم کردن آنها قبل از وقوع بلایا، ارائه خدمات درمانی در زمان بلایا را تضمین نمایند