مقايسه تاثير اجراي پروتکل حرکت زود هنگام سه فازی و چهارفازی (Early Mobilization) بر تغييرات ميانگين اشباع اکسيژن خون شرياني، عوارض ريوي، شدت درد، تغييرات وضعيت شناختي و مدت اقامت در بيمارستان در بيماران تحت عمل جراحي باي پس عروق کرونر: يک مطالعه کارآزمايي باليني تک سو کور

Abstract

چکيده: معرفي : بی حرکتی در بيماران تحت عمل جراحي باي پس عروق کرونر پس از جراحي به علت بيهوشي عمومي طولاني مدت، برش جراحي وسيع ناحيه استرنوم، درگيري ارگان هاي حياتي قلب و ريه در طي جراحي، لوله گذاري تراشه می تواند منجر به بروز عوارض متعدد از جمله اختلال در وضعيت هموديناميک، ريوي، عضلاني و عوارض عصبي شناختي شود. اگرچه شواهد متعدد نشان مي دهند که شروع حرکات زود هنگام مي تواند عوارض بعد از عمل را در بيماران مختلف کاهش دهد، اما تاکنون در زمينه به کارگيري پروتکل استاندارد حرکت زود هنگام در اين گروه از بيماران اتفاق نظر وجود ندارد. هدف از اين مطالعه بررسي مقايسه اي تأثير دو پروتکل حرکت زود هنگام سه فازي (مبتني بر تمرينات ريوي-فيزيوتراپي تنفسي) و چهار فازي (مبتني بر تمرينات حرکتي-کششي) بر ميانگين اشباع اکسيژن خون شرياني، عوارض ريوي، شدت درد، وضعيت شناختي و مدت اقامت در بيمارستان در بيماران تحت جراحي باي پس عروق کرونري بعد از جراحي در راستاي دستيابي به بهترين روش در انجام حرکت زود هنگام در اين گروه از اين بيماران بود. روش کار: اين مطالعه يک کارآزمايي باليني سه بازويي تک سو کور با شرکت 120 نفر از بيماران تحت باي پس عروق کرونري؛ گروه مداخله چهارفازي; تمرينات حرکتي-کششي (n=40)، گروه مداخله سه فازي ;تمرينات ريوي-فيزيوتراپي تنفسي (n=40)، گروه کنترل; مداخله روتين بيمارستان(n=40) بود. معيار هاي ورود به مطالعه: داشتن وضعيت هموديناميکي پايدار، عدم وجود دیس ريتمي، نداشتن سابقه بيماري ريوي، سطح درناژ چست تيوپ کمتر از 100 سي سي در 4 ساعت بود. نمونه هاي در دسترس واجد شرايط به طور تصادفي با تخصيص نسبت 1:1:1 قرار گرفتند. توالي تخصيص توسط فرد غير درگير در پژوهش با استفاده از نرم افزار RAS براي تخصيص در سه گروه توليد شد. در اين مطالعه آناليز کننده آماري و بررسي کننده پيامد فقط blinding شدند. اندازه گيري متغير هاي مطالعه در روز اول و دوم بعد از جراحي در دو شيفت صبح و عصر و همزمان با هوشياري بيماران انجام گرفت. بعد از اولين اندازه گيري، مداخله صورت گرفته و شدت درد، Sao2، به ترتيب بلافاصله و 15 دقيقه بعد از مداخله و و ضعيت شناختي، عوارض ريوي در شيفت عصر دومين روز و مدت اقامت در بيمارستان در روز ترخيص بعد مداخله سنجيده شدند. ابزارهاي مورد استفاده در پژوهش عبارت بودند از: Visual Analog Scale(مقياس بصري درد) براي ارزيابي درد،Mini Mental Examination (پرشسنامه وضعيت شناختي) براي بررسي تغييرات سطوح وضعيت شناختي( که روايي و پايايي آن در مطالعات مختلف بررسي شده است و در قسمت ابزارهاي مطالعه به آن اشاره شده است) و مقادير Sao2 وPao2 در گازهاي خون شرياني و بررسي گرافي قفسه سينه اخذ شده توسط پزشک معالج جهت ارزيابي ميزان بروز عوارض ريوي و سطوح اکسيژناسيون. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 صورت گرفت. مشخصات دموگرافیک کمی با استفاده از تست آنالیز واریانس (one-way ANOVA) و مشخصات دموگرافیک کیفی با استفاده از (Chi-Square Test) و (Fisher Exact Test)، بین گروه ها تعیین شد. جهت مقایسه بین گروهی متغیر های مطالعه از آزمون TUKY استفاده شد. سطح معني داري براي آزمون هاي آماري استفاده شده 05/0P< در نظر گرفته شد. نتايج: اکثریت شرکت کنندگان در این مطالعه زن 6/80 ±97، متاهل 119±99/2، بی سواد 53±66 ، با شغل آزاد 08/3± 37، سیگاری89±74/2 ، باسابقه سکته قلبی قبلی 66(57/3)و ساکن روستا 94±78/3بودند. نتایج نشان داد انجام پروتکل سه و چهار فازي باعث کاهش بروز عوارض ريوي شناختي، ميزان درد، بهبود سطوح اکسيژناسيون و کاهش مدت بستري در بيمارستان شد. همچنين آناليز نتايج حاصل با استفاده از آزمون one-way ANOVA نشان داد که حرکت زود هنگام با تاکيد بر تمرينات ريوي در مقايسه با پروتکل حرکتي-کششي و تمرینات روتین در کاهش عوارض شناختي(001/0P<)، بهبود وضعيت اکسيژناسيون و کاهش بروز عوارض ريوي موثرتر است(001/0F<). اگرچه تاثير انجام حرکت زود هنگام با تاکيد بر تمرينات حرکتي-کششي در مقايسه با پروتکل تمرينات ريوي و پروتکل گروه کنترل در کاهش درد بيشتر بود، اما نتايج معني دار نبود(35/0 P=). مقايسه نتايج حاصل با استفاده از آزمون Tukey استفاده از پروتکل سه فازي در مقايسه با گروه کنترل و چهارفازی مدت بستري در بيمارستان را نيز در گروه هاي مطالعه نسبت به گروه کنترل به صورت معني داري کاهش داد(01/0=P). بحث و نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد هر کدام از پروتکل هاي چهار و سه فازي مقايسه شده نسبت به گروه کنترل که در آن بيماران مراقبت روتين را دريافت مي کردند باعث کاهش عوارض ريوي و شناختي مي شوند که اين اثر کاهشي در گروه استفاده از تمرينات ريوي بيشتر از گروه تمرينات حرکتي-کششي بود. حرکت زود هنگام با تاکيد بيشتر روي تمرينات ريوي و تلفيق با تمرينات حرکتي مي تواند به عنوان يک روش کمکي توسط پرستاران در مراقبت هاي استاندارد بخش مراقبت ويژه براي کاهش پيامد هاي باليني استفاده شود. انجام مطالعات کارآزمايي باليني چند مرکزي با تعداد مشارکت کننده بيشتر در اين زمينه توصيه مي شود.