بررسی شیوع عفونت نهفته هپاتیت B (OBI) در بیماران همودیالیز مراجعه‌کننده به بیمارستان امام رضا (ع) شهر تبریز در سال 1399
Abstract
آلودگی به ویروس هپاتیت(HBV) B یکی از چالش‌های مهم بهداشتی در سراسر دنیا خصوصاً در کشورهای درحال‌توسعه است. علی‌رغم حضور غالب آنتی‌ژن سطحی (HBsAg)در عفونت حاد، بیماران همودیالیزی به شدت در معرض خطر عفونت نهفته ویروس هپاتیت (OBI) B قرار دارند. OBI حالتی از عفونت مزمن است که به صورت پایداری و بقاء ژنوم ویروسی (HBV-DNA) در بافت کبدی و در برخی موارد سرم افراد در غیاب HBsAg تعریف می‌شود. در این فرایند فرد ناقل مزمن HBV نه تنها به عنوان منبع آلودگی برای افراد دیگر محسوب می‌شود بلکه می‌تواند درگیر علایم بالینی مختلفی ازجمله التهاب مزمن با سیر آهسته یا پیش‌رونده، نارسایی کبد و یا کارسینوم هپاتوسلولار HCC باشد.
هدف: متأسفانه در مراکز همودیالیز آذربایجان شرقی، شهر تبریز در شمال غرب ایران اطلاعات نسبتاً محدودی در مورد غربالگری OBI در بیماران همودیالیزی موجود است. در مطالعه حاضر، با استفاده از تکنیک‌های سرولوژیکی و مولکولی، میزان شیوع و رخداد OBI در گروهی از بیماران همودیالیزی به همراه بررسی جهش‌های احتمالی در HBsAg مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش کار: در مطالعه توصیفی مقطعی حاضر بعد از اخذ رضایت‌نامه اخلاقی، نمونه خون از 118 بیمار همودیالیزی مراجعه‌کننده به بیمارستان امام رضا (ع) تبریز تهیه گردید. از نمونه‌های سرمی جدا شده جهت بررسی وجود مارکرهای سرولوژیک هپاتیت B همچون حضور HBsAg و حضور مارکر Anti-HBc از تکنیک الایزا (ELISA) استفاده شد. هم چنین مارکرهای بیوشیمیایی سرمی مرتبط با کبد همچون ALT , AST و ALP با دستگاه اتوآنالایزر مورد سنجش واقع شدند. ژنوم ویروس هپاتیت B توسط کیت از پلاسما استخراج گردید. محصول استخراج ژنوم از همة نمونه‌های جمع‌آوری شده برای تعیین حضور HBV-DNA از طریق Nested-PCR با پرایمرهای اختصاصی بررسی شدند. نمونه‌های مثبت از نظر حضور HBV-DNA به عنوان مبتلایان به OBI شناسایی و توسط Real-time PCR مورد بررسی کمی جهت تعیین بار ویروسی قرار گرفتند. سپس ژن HBsAg در بیماران OBI توالی¬یابی شده و نتایج حاصل پس از توالی¬یابی با استفاده از روش¬های بیوانفورماتیکی جهت آنالیز ژنوتیپ ویروس و موتاسیون¬های احتمالی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: پنج نفر از 118 بیمار همودیالیز مورد مطالعه از نظر حضور HBV-DNA مثبت بودند (2/%4 OBI:). شیوع Anti-HBc در جمعیت مورد مطالعه 3/26 درصد (31 مورد از 118 نمونه کل) بود و چهار مورد از بیماران OBI برای Anti-HBc مثبت بودند. مطابق با تجزیه‌وتحلیل فیلوژنتیک، نمونه‌های دارای OBI به ژنوتیپD تعلق داشتند. فقط دو مورد از بیماران OBI دارای جهش در ناحیه اصلی آب‌دوست ژن S (MHR) شامل T123I،C124F و P127T بودند.