ارتباط الگوهای غذایی و نمایه کیفیت تغذیه ای مادران باردار با پیامدهای بارداری در بین مراجعین به بیمارستانهای دولتی شهر رشت

Abstract

چکیده مقدمه: بارداری یک دوره رشد سریع و تمایز سلولی برای مادر و جنین است. توجه به نقش الگوی غذایی و کیفیت غذای مصرفی در پیشرفت بارداری طبیعی و رشد مطلوب جنین از اهمیت خاصی برخوردار است. چرا که وضعیت تغذیه نامناسب مادر با پیامدهای نامطلوب تولد مرتبط می باشد. درک رابطه بین تغذیه مادر و پیامدهای تولد ممکن است مبنایی برای توسعه مداخلات تغذیه ای فراهم کند که پیامد تولد و کیفیت زندگی طولانی مدت را بهبود بخشد و مرگ و میر، عوارض و هزینه های مراقبت های بهداشتی را کاهش دهد. بدین منظور، نمایه کیفیت تغذیه ای (Index of nutritional quality, INQ) که نشان دهنده کیفیت غذای مصرفی می باشد، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، به کارگیری روش تحلیل الگوهای غذایی می‌تواند با منعکس کردن رفتارهای تغذیه‌ای افراد، اطلاعات بیشتری را در زمینه رژیم غذایی مادر در اختیار محققین قرار دهد. از این رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط الگوی غذایی و نمایه کیفیت تغذیه ای با پیامدهای بارداری در بین مراجعین به بیمارستانهای دولتی شهر رشت انجام گرفت. مواد و روش ها: مطالعه مقطعی حاضر در بین 300 نفر از زنان باردار به ظاهر سالم مراجعه کننده به سه بیمارستان دولتی سطح رشت در سه ماه سوم به روش نمونه گیری تصادفی سهمیه ای انجام شد. با استفاده از روش تحلیل عاملی بر اساس داده های پرسشنامه بسامد خوراک 147ـ آیتمی، الگوی غذایی غالب شناسایی و INQ برآورد گردید. وزن و قد زنان باردار قبل از زایمان اندازه گیری شد. وزن قبل از بارداری از پرونده پزشکی مادر یا به صورت خودگزارشی ثبت گردید. پیامدهای مربوط به نوزاد شامل وزن، قد، دور سر و نمره آپگار نیز از پرونده نوزاد استخراج گردید. یافته ها: سه الگوی غذایی غالب شامل الگوهای سنتی، غربی و سالم بر اساس تحلیل عاملی شناسایی شدند. ارتباطی بین الگوهای غذایی و پیامدهای بارداری بعد از تعدیل اثر متغیرهای مخدوشگر یافت نشد. بعد از تعدیل اثر مخدوشگرها نتایج مربوط به INQ نشان داد INQ آهن، ویتامین D و فولات با وزن گیری مادر ارتباط مستقیم به ترتیب (003/0P=، 23/9B=)، (038/0=P، 34/6=B)، و (045/0P=، 40/4 B=)داشت. INQ روی و کربوهیدرات با وزن نوزاد ارتباط مستقیم و معنی داری (001/0>P ، 90/431B=)، (001/0>P،90/431B=) داشت. INQ کربوهیدرات با دور سر نوزاد نیز ارتباط مستقیم و معنی داری (011/0=P، 78/0=B) نشان داد. ارتباطی بین INQ مواد مغذی و قد نوزاد یافت نشد. نتیجه گیری: یافته های مطالعه حاضر نشان داد که ارتباط معنی داری بین الگوی غذایی مصرفی و پیامدهای تولد بعد از تعدیل عوامل مخدوشگر وجود نداشت. با این حال، رژیم غذایی غنی از آهن، ویتامین D، فولات، روی و کربوهیدرات می تواند با پیامدهای بارداری از جمله وزن گیری مادر، وزن و دور سر نوزاد ارتباط داشته باشد. با ایجاد تغییرات رفتاری در زنان باردار برای تشویق به مصرف غذاهای سالم می توان نقش بسیار مهمی در افزایش کیفیت تغذیه مادران باردار و بهبود پیامدهای بارداری داشت. کلمات کلیدی: الگوی غذایی؛ شاخص کیفیت تغذیه؛ پیامدهای مادر، وزن گیری مادر؛ پیامدهای نوزاد، وزن نوزاد؛ قد نوزاد