تغییرات مناطق فعال مغزی در رانندگی با حواس پرتی : یک مطالعه¬ی مروری نظام¬مند

Abstract

سوانح جاده ای عامل مهمی برای مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی و عوارض روحی و جسمی است تنها در کشور ایران طبق خبرگزاری های رسمی مرگ و میر جاده ای در سه ماهه اول سال 1399 به میزان 3481 و همین آمار در بهار سال 1400 به میزان 4130 نفر بوده است که این ارقام بسیار قابل توجه اند. بر این اساس بر آن شدیم مطالعاتی که اثرات عوامل مختلف حواسپرتی بر روی مغز را حین رانندگی با استفاده از EEG ,MEG , FMRI , FNRIS بررسی کرده¬اند را بصورت نظام مند و فراتحلیل تحت بررسی قرار دهیم. روش کار: این مطالعه یک مرور نظام مند و فراتحلیل بر روی مطالعات کارآزمایی بالینی و پایلوت می¬باشد که پس از اخذ کد اخلاق مطالعاتی که در آنها به کمک MEG , EEG سیگنال¬های قسمت¬های مختلف مغز در حین رانندگی و رانندگی با حواسپرتی تحت بررسی قرار گرفته بودند بدون محدودیت مکانی و زمانی بصورت سیستماتیک از پایگاه های داده¬های الکترونیکی متفاوت و منابع کتاب شناسی استخراج شدند. پس از تعیین کلید واژه های جستجو به دو صورت استفاده از کلیدواژهای MeSH و هم به صورت آزاد در پایگاههای اطلاعاتی web of science, Scopus, Proquest, google scholar, Embase, pubmedجستجو انجام شد. مقالات و مستندات بدست آمده از جستجوی انجام شده طی چند مرحله از نظر عنوان، چکیده و تمام متن غربالگری و مطالعات نهایی که دارای معیارهای ورود می باشند وارد جامعه آماری شده و سپش مطالعات بدست آمده توسط 2 نفر متخصص ارزیاب و با استفاده از چک لیست موسسه Joanna Briggs Institute از نظر انواع خطر تورش (انتخاب، عملکرد، گزارش، Attrition و..) و نیز محتوا ، نقادی و مطالعات با کیفیت پایین کنار گذاشته شدند. همچنین درصورت اختلاف نظر بین متخصصین در هر مرحله از انتخاب و ارزیابی از نفر سوم بهره گرفته شد و بحث جمعی انجام شد. در نهایت 28 مطالعه با معیارهای ورود و خروج مطابقت داشتند و تحت بررسی قرار گرفتند. سپس داده های مربوطه از مطالعات با استفاده از جدول طراحی شده استخراج شدند. در این مطالعه از روش ALE برای انجام متاانالیز استفاده شد. ALE با استفاده از مدلسازی؛ همگرایی فضایی کانونهای گزارش شده در هر مطالعه وارد شده به متاآنالیز را مورد بررسی قرار میدهد. برای انجام این تحلیلها از نرم افزار GingerALE v.2.3.6 استفاده شد. برای انجام تحلیلها آستانه cluster-level FWE rate-corrected برابر با05/0 p <بو cluster forming threshold در سطح وکسل برابر با 0001/0 p <با 1000 جایگشت در نظر نظر گرفته شد. یافته¬ها: با جستجو در پایگاههای مد نظر و با استفاده از کلیدواژههای تعیین شده 28 مطالعه وارد مطالعه حاضر شدند. کیفیت همه مطالعات بر اساس چک لیست JBI در حد متوسط و بالا بود .که از این تعداد 4 مقاله مبتنی بر FMRI ، 5 مقاله مبتنی بر FNIRS ، تعداد 17 مقاله مرتبط با EEG، تعداد2 مقاله مرتبط با MEG بود. نتایج اکثر مطالعات کاهش فعالیت قشر پس سری و افزایش ناحیه پره فرونتال و افزایش فعالیت هسته های قاعده ای مغز در رانندگی با حواس پرتی بوده است. از مجموع 28 مطالعه، 4 مطالعه که به بررسی از طریق FMRI پرداخته بود وارد متاآنالیز شدند که نتایج نشان داد که نواحی فعال در نیکره راست در حین رانندگی با حواسپرتی مربوط به ناحیه سوپرا سینگولیت و پره فرونتال بود.