بررسی رابطه الگوهای غذایی غالب و سنجه‌های تن‌سنجی با سرطان سلول‌های پایه (BCC): یک مطالعه مورد-شاهدی
Abstract
چکیده فارسی
سابقه و هدف: سرطان سلول‌های پایه (BCC) شایع‌ترین سرطان در افراد سفیدپوست است. BCC شایع‌ترین سرطان در خاورمیانه و یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران است. عامل خطر اصلی برای همه انواع سرطان پوست، قرار گرفتن در معرض اشعه UV در برابر خورشید است. با این حال، عوامل خطر قابل تغییر مانند رژیم غذایی در مورد خطر BCC مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه تعیین رابطه الگوهای غذایی غالب و سنجه‌های تن‌سنجی با BCC است که با توجه به شیوع نسبتاً بالای این سرطان در ایران و نظر به فقدان مطالعه تغذیه‌ای به خصوص مطالعه الگوهای غذایی بر روی این بیماری، ضرورت انجام این پژوهش حس می‌شود. همچنین با توجه به تناقضات موجود در مطالعات، بررسی ارتباط سنجه‌های تن‌سنجی با سرطان پوست و فقدان مطالعه شاخص‌های تن‌سنجی افراد مبتلا به BCC در جمعیت ایرانی لزوم این پژوهش توجیه می‌شود.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه از بین افراد مراجعه کننده و دارای شرایط ورود، تعداد 125 نفر از مبتلایان به BCC برای گروه مورد و 125 نفر افراد سالم همراه بیماران غیرمبتلا به BCC برای گروه شاهدکه به بیمارستان پوست رازی تهران مراجعه کرده بودند انتخاب شدند. از کلیه افراد شرکت کننده اطلاعات هویتی، ویژگی‌های شخصیتی مثل رنگ پوست، مو و چشم توسط یک پرسشنامه دموگرافیک، ویژگی‌های تن‌سنجی، مواجهه با نور آفتاب (به عنوان متغیر مخدوشگر اصلی) توسط پرسشنامه معتبر SEPI (Sun Exposure and Protection Index) و حساسیت پوست به نور آفتاب توسط طبقه‌بندی Fitzpatrick و اطلاعات مربوط به فعالیت بدنی توسط فرم کوتاه پرسشنامه معتبر IPAQ (International Physical Activity Questionnaire) و اطلاعات مربوط به دریافت غذایی با استفاده از یک پرسشنامه بسامد خوراک شامل 168 موردی مبتنی بر مصاحبه معتبر جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 25 در سطح معنی‌داری 05/0 صورت گرفت. جهت شناسایی الگوهای غذایی غالب از تحلیل عاملی استفاده شد، با استفاده از آزمون‌های آماری مثل رگرسیون لجستیک ارتباط الگوهای غذایی استخراج شده و همچنین سنجه‌های تن‌سنجی با بیماری مربوطه بررسی شد.
یافته‌ها: سه الگوی غذایی اصلی شناسایی شد که به نام‌های الگوی غذایی سنتی، الگوی غذایی سالم و الگوی غذایی غربی نام‌گذاری شدند. طبق یافته‌ها، در حالت آنالیز کمی، پس از تعدیل عوامل مخدوش کننده، الگوی غذایی سنتی با خطر سرطان سلول‌های پایه (BCC) ارتباط مثبت داشت (OR 7.97; 95% CI: 4.72, 17.07; P -trend <0.001)، پایبندی بیشتر به الگوی غذایی سالم با شانس ابتلا به BCC ارتباط معکوس داشت (OR 0.4; 95% CI: 0.34, 0.65; P-trend <0.001) و الگوی غذایی غربی نیز با شانس ابتلا به BCC ارتباط مثبت داشت (OR 1.67; 95% CI: 1.19, 2.34; P-trend 0.003). همچنین در حالت آنالیز کیفی بر اساس سهک‌‌های الگوهای غذایی، پس از تعدیل عوامل مخدوشگر، الگوی غذایی سنتی همانند حالت کمی با خطر سرطان سلول‌های پایه (BCC) ارتباط مثبت داشت (OR 77.15; 95% CI: 22.98, 259.03; P-trend 0.003)، در الگوی غذایی سالم همانند آنالیز کمی، این ارتباط منفی بود (OR 0.16; 95% CI: 0.07, 0.4; P-trend <0.001)، اما در مورد الگوی غذایی غربی می‌توان گفت که این الگو به صورت مرزی با شانس ابتلا به BCC ارتباط مثبت دارد (OR 2.2; 95% CI: 0.99, 4.97; P-trend 0.05). در مورد سنجه‌های تن‌سنجی، در زنان: افزایش وزن (OR 1.1; 95% CI: 1.03, 1.17; P-trend <0.01)، نمایه توده بدنی (OR 1.32; 95% CI: 1.11, 1.56; P-trend <0.05)، دور کمر (OR 1.08; 95% CI: 1.03, 1.13; P-trend <0.001) و دور باسن (OR 1.19; 95% CI: 1.07, 1.32; P-trend <0.001) با افزایش جزئی شانس ابتلا به BCC همراه بود، اما در مردان افزایش وزن با کاهش جزئی شانس ابتلا به BCC همراه بود (OR 0.97; 95% CI: 0.94, 0.99; P-trend <0.05).
نتیجه گیری: به نظر می‌رسد الگوي غذايي سنتي و الگوي غذايي غربي رابطه مثبت و الگوي غذايي سالم رابطه معکوس با شانس ابتلا به BCC دارند. افزایش وزن، نمایه توده بدنی، دور کمر و باسن در زنان با افزایش جزئی احتمال ابتلا به BCC و افزایش وزن در مردان با کاهش جزئی شانس ابتلا به BCC همراه است. برای مشخص شدن رابطه بین الگوهای غذایی و سنجه‌های تن‌سنجی با خطرBCC به مطالعات بیشتری نیاز است.
کلمات کلیدی: الگوی غذایی؛ سرطان سلول‌های پایه؛ سرطان پوست؛ تغذیه؛ سنجه‌های تن‌سنجی