کمیت و سمیت آفت‌کش‌های تهیه و توزیع‌شده و تعیین آگاهی ونگرش کارشناسان، فروشندگان و کشاورزان درمورد اثرات مصرف آفت‌کش‌ها از دیدگاه سلامت در استان آذربایجان شرقی
Abstract
آلودگی ایجاد شده دراثرمصرف آفت کش ها بر کیفیت غذای انسان، آب، هوا و محیط‌زیست تاثیرمی گذارند. مطالعه حاضر باهدف اصلی " کمیت و سمیت آفت‌کش‌های تهیه توزیع‌شده و تعیین آگاهی و نگرش کارشناسان و فروشندگان و کشاورزان در مورد اثرات مصرف آفت‌کش ها از دیدگاه سلامت در استان آذربایجان شرقی " تعریف‌شده وسعی دارد اطلاعات مناسب و قابل‌اعتمادی جهت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در خصوص آفت‌کش‌های مصرفی در استان آذربایجان شرقی ارائه نماید.
موادوروش ها:
جمعیت هدف در مطالعه حاضر استان آذربایجان شرقی درکشور ایران و اراضی کشاورزی آن هست. در این مطالعه سعی شده است تا مقادیر و انواع آفت‌کش‌های مصرفی توزیع‌شده در سیستم‌های رسمی و غیررسمی (مشتمل بر حشره‌کش ، علف‌کش ، قارچ‌کش ، کنه‌کش ضدعفونی‌کننده وسموم متفرقه) در استان آذربایجان شرقی از طریق مراجع معتبر مشخص شود. در مرحله بعد میزان مصرف آفت‌کش‌ها در اراضی زراعی و باغ و قلمستان و گلخانه‌های استان برحسب کیلوگرم بر هکتار محاسبه شد. جهت تعیین سمیت آفت‌کش‌های مصرفی در استان از نظر بهداشتی و سلامت، از کلاسه‌بندی سازمان جهانی بهداشت و EPA و دیگر سازمان‌های معتبر و MSDS خود سموم آفت‌کش استفاده‌شده و تحلیل‌های لازم از نظر میزان سمیت گروه‌های آفت‌کش‌های مصرفی انجام شد. نهایتاً میزان آگاهی و نگرش مهندسین جهاد کشاورزی و فروشندگان سموم آفت‌کش و کشاورزان نیز در خصوص اثرات بهداشتی و سلامتی آفت‌کش‌های مصرفی از طریق پرسشنامه محقق بررسی و آنالیز گردید. حجم نمونه جهت پرسشگری، از فرمول تعیین حجم نمونه مورگان استخراج‌شده است. درنهایت جمع‌بندی اطلاعات فوق‌الذکر در قالب گزارش نهایی ارائه گردید.
یافته‌ها:
نتایج حاصله نشان داد که در سال 1397 میزان 1141657 کیلوگرم یا لیتر آفت‌کش در سیستم رسمی و1732073 کیلوگرم یا لیتر آفت‌کش در سیستم غیررسمی وجمعا2873730 کیلوگرم یا لیتر آفت‌کش در استان توزیع‌شده است. داده‌های جمع‌آوری‌شده در تحقیق حاضر نشان می‌دهند که وسعت کل اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی 1198742 هکتار می‌باشد و با توجه به مقدار آفت‌کش توزیع‌شده، میزان 39/2 کیلوگرم یا لیتر آفت‌کش برهرهکتار در اراضی استان در سال مصرف می‌گردد.3/57 درصد آفت‌کش‌های توزیع‌شده استان در گرید سه و با سمیت متوسط بوده‌اند و به ترتیب گرید های 4،2 و 1 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. امتیاز آگاهی کارشناسان وفروشندگان به ترتیب 9/41 و8/40درمحدوده قابل اکتساب 60-0 وامتیاز آگاهی کشاورزان 8/15درمحدوده قابل اکتساب30-0بود.امتیاز نگرش کارشناسان وفروشندگان وکشاورزان به ترتیب 6/34 و9/30 و1/30 درمحدوده قابل اکتساب 40-0بوده وامتیازآگاهی ونگرش برای همه گروه ها بالاتراز متوسط ودرحد مطلوب به دست آمد.
بحث:
بیشترین توزیع آفت کش ها به ترتیب مربوط به حشره‌کش ها، علف‌کش ها، قارچ‌کش ها، کنه‌کش ها، سموم متفرقه وضدعفونی‌کننده‌ها می باشد که تقریباً با رتبه جهانی مصرف آفت‌کش‌ها همخوانی دارد. میانگین مصرف آفت‌کش ها برحسب کیلوگرم بر هکتار از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان کمتراست. بیشترین سمیت آفت‌کش‌ها در استان مربوط به گرید 3 بود واز این لحاظ در سطح بین‌الملل وضعیت بهتری ندارد اما در داخل کشور ودرمقایسه با سایر استان‌ها وضعیت مطلوب‌تر است. هرچند نتایج ارزیابی آگاهی ونگرش کارشناسان و فروشندگان نمونه عینی برای مقایسه نداشت اما در هردو بخش امتیازات ایشان بالای متوسط وقابل قبول بود. بررسی مانشان داد که آگاهی کشاورزان نیز بالای متوسط است اما با این وجود درصد کمی از کشاورزان رفتار کاملاً ایمن از خود نشان می‌دهندو از این منظر ازکشاورزان داخلی امتیاز کمتری داشته و با متوسط جهانی همخوانی دارد. نگرش کشاورزان نیز بالای متوسط بود هرچند که نیاز به آموزش های متناسب با نوع شغل به شدت احساس می‌گردد.