ارتباط تجربه زایمان با برخی پیامدهای مادری و شیرخواری در زنان مراجعه کننده به مراکز سلامت شهر زنجان، 1399

Abstract

چکیده فارسی مقدمه: تجاربی که زنان از فرایند زایمان کسب می کنند به عنوان یکی از پیامدهای مهم زایمانی تلقی شده و این تجارب در طول زندگی همواره با آن ها باقی می ماند. اکثر زنان زایمان را به عنوان یک رویداد مثبت و خوشایند یاد کرده و آن را عاملی برای احساس توانمندی در خود می دانند. اما زایمان برای برخی از زنان با تجربه منفی و یا ناخوشایند همراه بوده و آن را تا سال ها بعد به خاطر می آورند. با توجه به این که تجربه زایمان با پیامدهایی در دوره پس از زایمان همراه است و همین طور پیامد های مادر و شیرخوار در مطالعات گوناگون بررسی شده است، اما ارتباط این مسائل با تجربه زایمان در قالب پژوهشی در ایران تحت مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین تیم تحقیق بر آن شدند تا به تعیین ارتباط برخی پیامدهای مادر و شیرخوار در دوره پس از زایمان با تجربه زایمان بپردازند. روش پژوهش: مطالعه حاضر یک مطالعه مشاهده ای از نوع مقطعی توصیفی- تحلیلی می باشد، که در آن 216 زن واجد شرایط (4 ماه تا 4 ماه و بیست و نه روز پس از زایمان) از همه مراکز سلامت شهر زنجان (36 مرکز سلامت) به روش تمام شماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مشخصات فردی-اجتماعی و مامایی، پرسشنامه تجربه زایمان (CEQ 2.0= Childbirth Experience Questionnaire-2)، پرسشنامه عملکرد جنسی (FSFI= Female Sexual Function Index)، پرسشنامه اختصاصی کیفیت خواب پس از زایمان، پرسشنامه پیوند پس از زایمان، چک لیست ثبت شاخص های آنتروپومتریک و پرسشنامه شاخص های تکاملی سنین و مراحل (ASQ) بود. برای تعیین ارتباط تجربه زایمان با برخی پیامدهای مادری و شیرخواری در تحلیل تک متغیره در صورت نرمال بودن توزیع از ضریب همبستگی پیرسون و در صورت نرمال نبودن توزیع از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد و در تحلیل چندمتغیره از مدل خطی عمومی با تعدیل مشخصات فردی-اجتماعی و مامایی استفاده شد. یافته ها: میانگین (انحراف معیار) نمره تجربه زایمان، عملکرد جنسی، کیفیت خواب و پیوند پس از زایمان به ترتیب 6/2 (5/0) (محدوده نمره: 1 تا 4)، 3/24 (3/6) (محدوده نمره: 2 تا 36)، 9/47 (6/8) (محدوده نمره: 14 تا 70) و 6/6 (7/2) (محدوده نمره 125-0) بود. در رابطه با شاخص های تکاملی، بالاترین میانگین (انحراف معیار) نمره در حیطه حل مسئله 8/56 (7/5) و کمترین میانگین نمره در حیطه برقراری ارتباط 1/50 (3/8) کسب شد. بر اساس آزمون همبستگی پیرسون بین تجربه زایمان با کیفیت خواب (16/0= r، 017/0=p)، عملکرد جنسی (26/0= r، 001/0p<)، تکامل کودک در حیطه حرکات ظریف (18/0=r، 007/0=p) همبستگی مستقیم و معنی داری وجود داشت و همبستگی معکوس معنی دار بین تجربه زایمان و پیوند مادر و کودک (23/0-=r، 001/0=p) وجود داشت، اما بین تجربه زایمان با سایر حیطه های تکامل و شاخص های آنتروپومتریک شیرخوار ارتباط معنی داری یافت نشد (05/0<p). نتایج مدل خطی عمومی با تعدیل مشخصات فردی-اجتماعی و مامایی نشان داد که با افزایش نمره تجربه زایمان، نمره عملکرد جنسی (B= 25/3؛ فاصله اطمینان 95%= 87/4 تا 27/1) و کیفیت خواب (B= 47/2؛ فاصله اطمینان 95%= 65/4 تا 29/0) به طور معنی داری افزایش می یابد همین طور نمره پیوند پس از زایمان در زنانی که تجربه زایمانی مثبت تری داشتند پایین تر بود و نمره پایین تر نشانگر رابطه بهتر است (B= 92/2- ؛ فاصله اطمینان 95%= 85/4- تا 98/0- ) و نمره حرکات ظریف در زنان با تجربه مثبت زایمان بالاتر بود (B= 11/3؛ فاصله اطمینان 95%= 48/5 تا 73/0). نتیجه گیری: با توجه به همبستگی مستقیم تجربه زایمان با پیامدهای مادری و شیرخواری در دوره پس از زایمان، یک برنامه ریزی منسجم در جهت ارتقای تجربه زایمان نیاز است تا از پیامدهای تجارب منفی زایمان از جمله اختلال عملکرد جنسی، اختلال در کیفیت خواب، اختلال در پیوند مادر و کودک و اختلال در تکامل کودک در حیطه حرکات ظریف پیشگیری شود و در دوره پس از زایمان، زنان با تجربه منفی زایمان باید از نظر اختلالات روان شناختی احتمالی در دوره پس از زایمان پیگیری شوند.