ارزیابی و رتبه بندی تشکل های مردم نهاد سلامت ثبت شده در وزارت کشور از نظر مداخله در سلامت اجتماعی

Abstract

چکیده مقدمه: سازمان غیردولتی یا مردم نهاد NGO (Non-Governmental Organization ) ، به هر گروه غیر انتفاعی داوطلبانه از شهروندان جهانی که در سطح محلی ، ملی و بین المللی فعالیت می کنند، اطلاق می شود. از آنجا که موضوع سلامت اهمیت بسیار زیادی برای جوامع مختلف دارد و بعنوان یکی از حقوق بنیادین افراد در اسناد بین المللی مطرح شده است، وبا توجه به این موضوع که دولت ها به تنهایی از عهده تامین مخارج سلامت و اجرای برنامه های مختلف سلامت بر نمی آیند، لزوم استفاده از نیروهای داوطلب و خودجوش مردمی در قالب سازمان های مردم نهاد اهمیتی ویژه پیدا می کند. با توجه به اهمیت نقش سازمان های مردم نهاد در حفظ و ارتقای سلامت جامعه و همچنین با توجه به لزوم وجود سازوکاری برای ارزیابی و رتبه بندی سازمان های مردم نهاد، برآنیم که مطالعه ی خود را تحت عنوان « ارزیابی و رتبه بندی تشکل های مردم نهاد سلامت ثبت شده در وزارت کشور از نظر مداخله در سلامت اجتماعی » در جهت افزایش کارآیی و اثربخشی سمن های حوزه ی سلامت کشور انجام دهیم. روش کار: مطالعه انجام شده، مطالعه توصیفی-تحلیلی مقطعی است. جامعه آماری شامل تمامی تشکل های مردم نهاد سلامت تابعه دانشگاه/دانشکدههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور و نمونه مورد مطالعه تشکل های مردم نهاد سلامت ثبت شده در وزارت کشور بود. نمونه گیری مطالعه بصورت تمام شماری بود .ابتدا بر اساس شاخص های مشخص شده در فرم رتبه بندی و ارزیابی تشکل های مردم نهاد سلامت تابعه دانشگاه/دانشکدههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور میزان رعایت شاخص ها توسط ارزیابان مورد تایید وزارت بهداشت ارزیابی شد. در مرحله بعد شاخصهای پایش تشکل های مردم نهاد سلامت ثبت شده در وزارت کشور در حیطه‌های مختلف برای سال 1400 از اداره سازمان های مردم نهاد وزارت بهداشت استخراج شد. پس از محاسبه امتیاز کل هر یک از تشکل های مردم نهاد سلامت، با استفاده از نرم‌افزار SPSS-23 تشکل های مردم نهاد سلامت رتبه‌بندی شدند. در ادامه ارتباط شاخصهای ساختاری تشکل های مردم نهاد سلامت با رتبه‌بندی تشکل های مردم نهاد سلامت ، با استفاده از نرم‌افزار SPSS-23 مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: در مجموع تعداد 980 تشکل مردم نهاد سلامت تابعه دانشگاه های علوم پزشکی کشور ، توسط ارزیابان مورد تایید وزارت بهداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند که از این تعداد 704 مورد (8/71 درصد) پروانه فعالیت خود را از وزارت کشور دریافت کرده اند. محدوده ی فعالیت تشکل ها در سه سطح شهرستانی ، استانی و ملی طبقه بندی می شود که از 704 تشکل، 309 مورد (9/43 درصد) در سطح شهرستانی، 317 مورد (45 درصد ) در سطح استانی و 78 مورد (1/11 درصد ) در سطح ملی مشغول به فعالیت بودند. بیشترین میانگین نمره کسب شده توسط تشکل ها (32/70) مربوط به شاخص استفاده از نیروهای داوطلبی و کمترین میانگین نمره کسب شده (69/5) مربوط به شاخص روابط بین المللی است. بیشترین میانگین نمره کل کسب شده ،مربوط به استان های خوشه یک(تهران)با میانگین 64/64 بود. نتیجه گیری: مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و رتبه بندی تشکل های مردم نهاد سلامت ثبت شده در وزارت کشور از نظر مداخله در سلامت اجتماعی طراحی و انجام شده است. بیشترین میانگین نمره کسب شده توسط تشکل ها در حیطه ی استفاده از نیروهای داوطلبی و کمترین میانگین نمره کسب شده توسط تشکل ها در حیطه ی روابط بین الملل بود. سمن های تابعه دانشگاه های استان تهران بیشترین میانگین نمره کل را کسب کردند. نتایج آزمون های آماری استفاده شده در پژوهش حاضر نشان داد با گسترده شدن محدوده (جغرافیایی) فعالیت تشکل ها، میانگین نمره کل کسب شده توسط تشکل ها افزایش می یابد. در بررسی نمرات عملکردی بر اساس خوشه استان ها توسط آزمون آنالیز واریانس تک متغیره مشخص شد که تشکل های خوشه یک بهترین عملکرد و تشکل های خوشه سه ضعیف ترین عملکرد را داشتند.