تدوین و اعتبار سنجی مراقبت های بهداشتی اولیه دوستدار سالمند در استان آذربایجان شرقی در سال 1401
Abstract
چکیده
مقدمه و هدف: افزایش طول عمر یکی از دستاورد های قرن 21 می باشد و ارتقای شاخص های بهداشتی، کاهش مرگ و میر و کاهش نرخ باروری باعث انتقال جمعیتی و افزایش جمعیت سالمندی در سراسر جهان شده است. پس از اجرای برنامه های مراقبت های اولیه بهداشتی (PHC)در ایران ارزیابی های صورت گرفته نشان می دهد که با وجود توسعه و پیشرفت های سریع ازجمله ارتقای شاخص های بهداشتی، این سیستم ضعف های زیادی در رابطه با ارائه خدمات به جمعیت سالمند از جمله، شفاف نبودن بسته های خدمتی، ساختارهای سازمانی مشخص و کمبود متخصصین طب سالمندی دارد که تهدیدی برای آینده کشور محسوب می شود.مراقبت های بهداشتی اولیه دوستدار سالمند، در واقع خدمات بهداشتی ضروری که متناسب با محدودیت های جسمی و شرایط روحی سالمند می باشد.
هدف از این مطالعه ارائه یک چارچوب جامع برای تدوین استاندارد ها شاخص های مراقبت های بهداشتی اولیه دوستدار سالمند جهت افزایش توانمندی خود مراقبتی و ایجاد محیط دوستدار سالمند می باشد تا در نهایت به بهبود ارائه خدمات کمک کند.
روش کار: مطالعه مورد نظر یک مطالعه کیفی با هدف تدوین و اعتبارسنجی مراقبت های بهداشتی اولیه دوستدار سالمند می باشد ابتدا مرور گستره در مورد موضوع انجام گردید و سپس دیدگاه صاحبنظران و سالمندان طی مصاحبه نیمه ساختاریافته استخراج شد. شرکت کنندگان این مطالعه شامل 10 نفر از کارشناسان و اساتید حوزه سالمندی بودند. برای تدوین شاخص ها و استاندارد های دوستدار سالمند از مرور گسترده مطالعات انجام شده در ایران و جهان استاندارد ها و مصاحبه ها پس از تحلیل محتویات جمع بندی شدند و به روش دلفی برای اعتبار سنجی به صاحب نظران حوزه سالمندی ارسال گردید.
یافته ها: در این مرحله ابتدا با بررسی11 منبع و مقاله، 44 حیطه اصلی و140 حیطه فرعی از مطالعات استخراج گردید که با جمع بندی و حذف موارد تکراری و ادغام موارد مشابه، در نهایت 16 حیطه اصلی و 54 حیطه فرعی نهایی شد. در مرحله بعد با انجام 10 مصاحبه تعداد 7 حیطه اصلی و 71 استاندارد استخراج گردید. در مرحله بعدی با جمع بندی نتایج مرور متون، مصاحبه ها و همفکری تیم تحقیق 7 حیطه(سیاست گذاری و برنامه ریزی فرآیند های مرتبط با سالمندان، اصول احترام و برخورد با سالمندان، آموزش به سالمندان، اصول مراقبت ها و ارائه خدمات به سالمندان، دسترسی به مراکز مراقبت های بهداشتی اولیه، محیط فیزیکی، امکانات و تجهیزات اختصاصی و نیروی انسانی) نهایی گردید. کمترین میانه در اهمیت شاخص ها و استاندارد ها متعلق به شاخص های تدوین شده در حیطه دسترسی به مراکز مراقبت های بهداشتی اولیه می باشد و بیشترین میانه اهمیت متعلق به پنج حیطه سیاست گذاری، برنامه ریزی فرآیند های مرتبط با سالمندان، اصول احترام و برخورد با سالمندان، اصول مراقبت ها و ارائه خدمات به سالمندان و آموزش به سالمندان می باشد. از نظر قابلیت اجرایی شاخص ها و استاندارد ها کمترین میانه در حیطه محیط فیزیکی، امکانات و تجهیزات اختصاصی و متناسب با شرایط و بیشترین میانه به حیطه های سیاست گذاری و برنامه ریزی فرآیند های مرتبط با سالمندان تعلق دارد.
نتیجه گیری: در این مطالعه شاخص ها و استاندارد های مراقبت های اولیه دوستدار سالمند اختصاصی نظام سلامت ایران طراحی گردید که بعد از تکمیل و بازبینی از دیدگاه سیاست گذاران کلان نظام سلامت، در صورت اجرا می تواند نقش بسزایی در ارتقای وضعیت ارائه مراقبت های بهداشتی اولیه به سالمندان داشته باشد.