تدوین، به‌کارگیری و ارزشیابی راهنما و ابزار ارزشیابی رفتار حرفه‌ای دستیاران تخصصی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
Abstract
مقدمه: امروزه فناوری های پزشکی جدید و سو استفاده های احتمالی آن‌ها، نگرانی‌های عمومی را در رابطه بااخلاق پزشکی برانگیخته است بنابراین امروزه اخلاق پزشکی بخش مهمی از آموزش پزشکی می باشد ولی همانطور که آموزش اخلاق پزشکی حائز اهمیت می باشد ارزیابی اخلاق پزشکی نیز بسیار مهم می باشد. ارزیابی اخلاق پزشکی یک از مشکل ترین حیطه ها در آموزش پزشکی است.
هدف: هدف مطالعه حاضر تدوین، به‌کارگیری و ارزشیابی راهنما و ابزار ارزشیابی رفتار حرفه‌ای دستیاران تخصصی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود.
مواد و روش¬¬¬¬¬¬¬¬¬ ها: مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی (طراحی/ارزشیابی تست ها) می باشد که ابتدا ابزار ارزشیابی رفتار حرفه ای دستیاران تخصصی توسط کارگروه کمیته اخلاق دانشکده دندانپزشکی تبریز تدوین گردید. سپس این ابزار در همه ی بخش های دانشکده دندانپزشکی تبریز میان دستیاران تخصصی جهت آشنایی و اساتید جهت ارزیابی دستیاران تخصصی پخش شد. سپس برای ارزیابی این ابزار ارزشیابی پرسشنامه ای به صورت مجازی تهیه گردید و برای اساتید و دستیاران تخصصی ارسال گردید و پاسخ پرسشنامه ها به صورت الکترونیکی جمع آوری شد. پس از جمع آوری نظرات متخصصین، تغییرات لازم در ابزار صورت گرفت و روایی صوری کیفی آن تکمیل گردید و ابزار وارد گام بعدی شد. برای بررسی و تعیین روایی محتوایی کمی، از دو ضریب نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI) انجام شد. جهت بررسی پایایی پرسشنامه از دو روش پایایی از بعد همسانی درونی با محاسبه ضریب همبستگی درون طبقه ای که بیانگر قابلیت تکرارپذیری یک شاخص است استفاده شد.
یافته ها: در مطالعه حاضر ۴۱ نفر از اساتید دانشکده دندانپزشکی تبریز و ۳۲ نفر از دستیاران تخصصی شرکت کردند. بر اساس نتایج حاصله 37 نفر از اساتید (۹۰٫۲%) و 21 نفر از دستیاران تخصصی (۶۵٫۶%) این ابزار را ابزاری مفید می دانستند و استفاده آن را به عنوان ابزاری برای ارزشیابی رفتار حرفه ای مفید می دانستند. 31 نفر از اساتید (۷۵٫۷%) و 18 نفر از دستیاران (۵۸٫۱%) ابزار ارزشیابی را ابزاری مکفی جهت ارزیابی و جمع آوری اطلاعات می دانستند ولی تعدادی از دستیاران با این قضیه مخالف بودند. همچنین 26 نفر از اساتید (۶۳٫۴%) موافق ایجاد انگیزه در دستیاران برای ارتقاُ رفتار حرفه ای دستیاران با استفاده از این ابزار بودند و نیمی از دستیاران (۵۰%) با این قضیه موافق بودند. 31 نفر از اساتید (۷۵٫۶) تکمیل ابزار ارزشیابی را در راستای وظایف حرفه ای خود میدانستند و پروسه تکمیل ابزار را پروسه ای آسان میدانستند (۷۰٫۸%) ولی با طولانی و زمانبر بودن تکمیل ابزار ارزشیابی مخالف (۶۵٫۸%) بودند. در مورد آگاهی بخشی و افزایش دانش دستیاران در مورد اجزای رفتار حرفه ای توسط ابزار ارزشیابی هم28 نفر از اساتید محترم (۶۸٫۳%) و 22 نفر از دستیاران تخصصی (۷۰٫۹%) موافق بودند و عقیده داشتند که تکمیل کردن این ابزار باعث افزایش آگاهی دستیاران تخصصی در مورد اجزای رفتار حرفه ای می شود. علاوه بر اگاهی در مورد اجزا رفتارحرفه ای، آگاهی در مورد اهمیت رعایت این اصول نیز حائز اهمیت است که این مهم مورد ارزیابی قرار گرفت و 29 نفر از اساتید (۷۰٫۷%) و 26 نفر از دستیاران (۸۳٫۹%) با افزایش میزان آگاهی در مورد اهمیت این اصول با تکمیل این ابزار موافق بودند. همچنین در مورد افزایش میزان آگاهی در مورد ضرورت تعهد و الزام به رعایت اصول اخلاقی حرفه ای در محیط کار هم اساتید (۷۵٫۶%) و هم دستیاران (۷۱٫۹%) اکثراً توافق داشتند.
نتیجه‌گیری: با توجه به محدودیت های مطالعه حاضر می توان بیان داشت، به طور کلی چک لیست تدوین شده جهت ارزیابی پایبندی دستیاران تخصصی دندانپزشکی از منظر اساتید و دستیاران تخصصی، ابزاری مفید می باشد.
پیشنهادات: با توجه به مطالب ذکر شده در قسمت محدودیت های مطالعه پیشنهاد می شود، برای مطالعات آینده از –ترکیب ابزارهای ارزیابی جهت حصول به نتیجه مطلوب استفاده شود. همچینین برای مطالعات آینده پیشنهاد می شود از چندین ارزیاب مثل اساتید، پرستاران، مسئولان بخش و ... به کار گرفته شود.