مقایسه دقت تشخیصی رادیوگرافی پری اپیکال دیجیتال و توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی تفریقی در تشخیص پوسیدگی راجعه شبیه سازی شده در سه ماده ترمیمی مستقیم هم رنگ دندان
Abstract
مقدمه: تشخیص زود هنگام پوسیدگی راجعه در حال حاضر نیز یکی از مباحث چالش برانگیز در دندانپزشکی است. از آنجایی که این ضایعات اکثرا در مراحل اولیه علایم کلینیکی واضحی ندارند بیشتر از رادیوگرافی ها در این زمینه کمک گرفته می شود. با توجه به اهمیت دفعات تصویر برداری در سیستم های رادیوگرافی جهت تشخیص دوره ای ضایعات پوسیدگی راجعه، هدف از مطالعه حاضر مقایسه رادیوگرافی پری اپیکال دیجیتال تفریقی با توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی تفریقی در تشخیص ضایعات پوسیدگی راجعه شبیه سازی شده در مارژین ژنژیوالی ترمیم های کلاس دو در سه نوع ماده ترمیمی مستقیم با بیس رزینی و رادیواپسیته متفاوت به صورت آزمایشگاهی بود.
مواد و روشها: در مطالعه آزمایشگاهی حاضر، ۲۴ دندان مولر انسانی سالم و بدون ترمیم قبلی و پوسیدگی، کشیده شده به دلیل مشکلات پریودنتال و... انتخاب و در آکریل مانت گردید. حفرات کلاس دو به صورت باکس ساده (simple box) در مزیال و دیستال دندانها و با ابعاد مشابه تهیه و دندان ها براساس نوع ماده ترمیمی به کار رفته به سه گروه هشت تایی به شرح زیر تقسیم شدند: ۱-کامپوزیت Tetric N-Ceram۲-کامپوزیت Z350 و ۳-گلس آینومر اصلاح شده با رزین. تصاویر رادیوگرافی های اولیه و رفرنس (mask) توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی دیجیتال -Cone-Beam Computed Tomography (CBCT)- و پری اپیکال دیجیتال تهیه شد. شبیه سازی پوسیدگی راجعه در مارژین ژنژیوالی ترمیم با استفاده از فرز الماسی سوزنی به ضخامتی معادل قطر یک دهم میلی متری انتهایی سر فرز در جهت باکولینگوالی (mm ۱/۰) و عمقی معادل یک میلیمتر طول فرز در جهت مزیودیستالی انجام گرفت و تصاویر CBCT دیجیتال و پری اپیکال دیجیتال تهیه شد. در عمق مزیودیستالی ثابت با افزایش وسعت باکولینگوالی پوسیدگی، سرعت تشخیص پوسیدگی بهتر است. لذا، مرحله به مرحله با افزایش عرض تراش جهت شبیه سازی پوسیدگی راجعه با ابعاد مذکور در جهت باکولینگوالی تصاویر رادیوگرافی CBCT دیجیتال و پری اپیکال دیجیتال تکرار گردید. به محض تشخیص ضایعه شبه پوسیدگی راجعه در رادیوگرافی ها تصویربرداری متوقف و سابترکشن بر روی تصاویر به دست آمده (CBCT و پری اپیکال دیجیتال) انجام گرفت. تصاویر تفریقی حاصل از جهت تشخیص پوسیدگی توسط دو مشاهده گر مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر روش تصویر برداری و نوع ماده ترمیمی بر تعداد عکس برداری توسط آزمون کروسکال والیس و آزمون تعقیبی یومان ویتنی در سطح معنی داری ۰۵/۰ P< مورد آنالیز قرار گرفت.
نتایج: بدون در نظر گرفتن نوع ماده ترمیمی، عرض تراش جهت شبیه سازی پوسیدگی راجعه در تصویربرداری پری اپیکال دیجیتال تفریقی ۷ برابر قطر سر فرز بود و در تصویر برداری CBCT دیجیتال تفریقی ۸ برابر بود. کمترین و بیشترین میزان تراش لازم جهت ایجاد پوسیدگی راجعه، بدون در نظر گرفتن روش تصویربرداری، به ترتیب در مواد ترمیمی Tetric N-Ceram composite resin و Resin Modified Glass Ionomer مشاهده شد که به ترتیب برابر با ۵/۶ و ۸ برابر قطر سر فرز بود. براساس نتایج آزمون کروسکال والیس اثر تکنیک تصویربرداری بر دفعات تصویر برداری از نظر آماری معنی دار بود (۰۰۱/۰ p-value<). همچنین اثر نوع (رادیواپسیتی) ماده ترمیمی بر دفعات تصویر برداری نیز در بین گروه های مورد مطالعه از نظر آماری معنی دار بود (۰۰۱/۰ p-value<).
نتیجه گیری: دقت رادیوگرافی پری اپیکال دیجیتال تفریقی در تشخیص پوسیدگی راجعه بیشتر از رادیوگرافی CBCT تفریقی است. ضایعات پوسیدگی راجعه زیر ماده ترمیمی با رادیواپسیتی بالاتر (کامپوزیت رزین Tetric N-Ceram) زودتر تشخیص داده می شود.