تاثیر رفلکسولوژی بر کیفیت زندگی، خستگی، تهوع، استفراغ و اوغ زدن در زنان ماستکتومی شده ی تحت شیمی درمانی: یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده دو سوکور

Abstract

مقدمه: شیمی درمانی به عنوان یک روش اساسی در درمان سرطان شناخته شده و علیرغم مزایایی که دارد اغلب باعث عوارض جانبی نیز می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها میتوان به تهوع، استفراغ و خستگی اشاره کرد که باعث کاهش عملکرد و کیفیت زندگی بیماران می‌شود. با توجه به سهولت کاربرد مداخلات غیر دارویی مانند رفلکسولوژی و نداشتن عوارض جانبی میتوان در راستای ارتقای کیفیت زندگی و کاهش عوارض شیمی درمانی در زنان مبتلا به سرطان پستان در بیمارستان‌ها و سایر مراکز درمانی از این روش بهره جست.

هدف: هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر رفلکسولوژی بر کیفیت زندگی، خستگی، تهوع، استفراغ و اوغ زدن در زنان ماستکتومی شده‌ی تحت شیمی درمانی می‌باشد.

روش کار: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده دو سوکور بر روی زنان ماستکتومی شده‌ی تحت شیمی درمانی مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی شهید مدنی می‌باشد. از بین زنان مبتلای 60-18 سال مراجعه کننده جهت اولین جلسه شیمی درمانی به مراکز مذکور132 بیمار به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید. بیماران دارای معیارهای ورود به مطالعه، به روش بلوک بندی تصادفی با اندازه بلوک های سه و شش تایی و با نسبت تخصیص 1:1:1 در سه گروه مداخله (رفلکسولوژی) و کنترل و مداخله نما (ماساژ عمومی)، قرار گرفتند. در اولین جلسه ی شیمی درمانی پرسشنامه ی مشخصات فردی و اجتماعی، پرسشنامه های کیفیت زندگی(QLQ C30-QLQ BR23) ، خستگی (BFI) و مقیاس تهوع و استفراغ رودز (INVR) ( پس از اتمام اولین جلسه شیمی درمانی و 12 ساعت بعد طی تماس تلفنی با بیمار) توسط کمک پژوهشگر تکمیل گردید. مداخله از دومین جلسه¬ی شیمی درمانی شروع شده و به مدت7 جلسه هر14روز یک بار در گروه‌های مداخله بصورت رفلکسولوژی و در گروه‌های مداخله نما بصورت ماساژ عمومی انجام شد. گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. پرسشنامه‌های INVR و BFI دو بار (بعد از اتمام شیمی درمانی و 12 ساعت بعد از آن) توسط کمک پژوهشگر تکمیل شد. پرسشنامه کیفیت زندگی یک بار پس از اولین جلسه ی شیمی درمانی و بار دوم جلسه ی هشتم پس از اتمام مداخله توسط کمک پژوهشگر تکمیل گردید.

یافته‌ها: گروه‌های مورد مطالعه (مداخله، مداخله نما و کنترل) در ابتدای مداخله از نظر میانگین نمره کیفیت زندگی، خستگی و نمره کل تهوع و استفراغ تفاوت آماری معنی داری نداشتند (05/0<P). نتایج نشان داد میانگین نمرات ابعاد کیفیت زندگی و خستگی در گروه مداخله با گروه کنترل و مداخله نما بعد از مداخله تفاوت معنی داری داشت ) 05/0> (P. میانگین نمرات تهوع، استفراغ و اوغ زدن بین سه گروه مورد مطالعه در طول هشت جلسه با کنترل اثر پایه بر اساس آزمون آنالیز واریانس، تفاوت آماری معنی داری نداشت (05/0<P)، ولی در12 ساعت بعد از شیمی درمانی، در طول هشت جلسه، در جلسات دوم، هفتم و هشتم از نظر آماری معنی داری بود) 05/0> (Pولی در بقیه جلسات اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0<P).

نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که رفلکسولوژی اثرات مثبت و موثری در بهبود کیفیت زندگی کلی، کاهش علائم بیماری و کاهش خستگی ناشی از آن دارد، ولی باعث کاهش تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی نمی‌شود. با این حال، به دلیل کمبود متون پژوهشی نیاز به مطالعات بیشتری احساس می‌گردد.