تعریف و نشانه‌شناسی بیماری‌های ریه از منظر حکما (رازی، ابن‌سینا، ارزانی )
Abstract
مقدمه و هدف: بیماری‌های ریه به عنوان یك اختلال در اصلی‌ترین نیاز مادی انسان یعنی هوا (اکسیژن) ، یكى از عوامل ناتوان‌کننده در هر سن و سالی از نوزاد تا سالخورده، و هر زن و مردی است، همه‌روزه ما با انواعی از بیماری‌های ریه سروکار می‌توانیم داشته باشیم لذا پیشگیری از ابتلا و شناخت نشانه‌های مربوط به این بیماری بخصوص در مراحل اولیه بروز آن امری ضروری در امورات روزمره و غیرقابل‌انکار می‌نماید . با مطالعه دقیق و بررسی متون پزشکی در دوره های مختلف می‌توان از تجارب پزشکی، نوآوری‌ها و ابتکارات اطبای مشهور در تمامی حیطه‌ها استفاده کرده و از آن در راستای حل مسائل و مشکلات جامعه حاضر و آیندگان می‌توان به نحو شایانی استفاده نمود. ازاین‌رو با توجه به اهمیت دستگاه تنفسی در حیات هر فردی، آگاهی و شناخت به بیماری‌های حتی بسیار جزئی آن چه از لحاظ پیشگیری و چه از لحاظ درمان بسیار حائز اهمیت است و عدم آگاهی و شناخت می‌تواند مشکلات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد . لذا نگارش این مطالعه و بررسی باهدف بررسی تعریف و نشانه‌های بیماری ریه از نظر پزشکان و دانشمندان تاریخ پزشکی دوره اسلامی ضروری می‌نماید .
روش کار و مواد: این پژوهش یک مطالعه تحلیلی توصیفی- کیفی است که به بررسی و تعریف و تشریح نظر پزشکان ودانشمندان در تاریخ پزشکی در مورد بیمارهای ریه می¬پردازد. برای انتخاب کتب معیارهایی مانند اعتبار و زبردستی مؤلفان در طبابت، تجربه عملی و رسایی و شیوایی آثار مدنظر قرار گرفت. در این راستا کتب : الذخیره فی علم الطب تألیف: ثابت بن قره، منصوری فی الطب، من لایحضره الطبیب، الحاوى فى الطب تألیف محمدبن زكریاى رازى، القانون فى ¬الطب تألیف ابوعلى سینا، کفایة الطب ابوالفضل حُبیش تفلیسی و طب اکبری تألیف محمد اکبر ارزانی جهت بررسی انتخاب شدند.
یافته¬ها: یافته¬های پژوهش نشان می‌دهد شناسایی بیماری‌های ریه اغلب و به‌درستی در تاریخ پزشکی ازجمله در آثار ثابت بن قره، محمد ابن زکریای رازی، ابن‌سینا و اکبر ارزانی قرن‌ها قبل به‌دقت شایان‌ذکری شناسایی، معرفی و ارائه اسامی و علائم متفاوت که این تعاریف بسیار نزدیک به تعاریف یافته‌های طب نوین هست.
نتیجه‌گیری: اگرچه در طول تاریخ پزشکی هر یک از حکما مواردی را به دانسته-های حکمای قبلی اضافه کرده¬اند ولی می‌توان با قاطعیت اشاره کرد که نوشته¬های ابن‌سینا و اکبری کامل‌ترین و جامع‌ترین توصیف‌ها در خصوص تعریف و شناخت علائم بیماری ریه در کنار طب امروزی هست.