تاثیر مشاوره مبتنی بر ذهن آگاهی و آروماتراپی بر عملکرد جنسی و اضطراب زنان یائسه: کارآزمایی تصادفی کنترل شده با طرح فاکتوریال

Abstract

چکیده: مقدمه: با عنایت به افزایش سن جمعیت ایران و حرکت به سمت سالمندی، بررسی میزان عملکرد جنسی و اضطراب در زنان یائسه در جهت تعالی کیفیت زندگی آنها اهمیت ویژه ای دارد. برخی مطالعات نشان دهنده اثرات مفید آروماتراپی با برگاموت و اسطوخودوس و نیز مشاوره ذهن آگاهی به تنهایی بر عملکرد جنسی، اضطراب و افسردگی می باشند. هدف: تعیین تاثیر مشاوره مبتنی بر ذهن آگاهی، آروماتراپی، و مشاوره ذهن آگاهی- آروماتراپی بر عملکرد جنسی و اضطراب زنان یائسه روش کار و مواد: این مطالعه یک کار آزمایی تصادفی شاهد دار با طرح فاکتوریل است. نمونه پژوهش، 132 زن یائسه حایز شرایط تحت پوشش مراکز سلامت منتخب شهر تبریز بود. افراد به طور تصادفی با نسبت 1: 1: 1: 1 به چهار گروه ذهن آگاهی، آروماتراپی، توام و کنترل (پلاسبو- مراقبت روتین) تخصیص یافتند. ابزارگرداوری داده ها، چک لیست معیارهای مطالعه، پرسشنامه مشخصات فردی-اجتماعی، پرسشنامه عملکرد جنسی (FSFI)، پرسشنامه افسردگی و اضطراب بک بود. داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS نسخه 21 تحلیل شد. جهت مقایسه نمره در بین چهار گروه در مرحله قبل از مداخله از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه با آزمون تعقیبی توکی و پس از اتمام مداخله و 8 هفته بعد از اتمام مداخله از آزمون اندازه گیری مکرر با کنترل مقادیر پایه و عوامل مخدوشگر استفاده شد. یافته ها: نمره کل عملکرد جنسی در گروه ذهن آگاهی در هفته هشتم) 030/0=(p و در هفته 16)039/0=(p همچنین در گروه ذهن آگاهی/آروماتراپی در هفته هشتم )003/0=(p و در هفته شانزدهم )007/0=(p نسبت به میزان پایه افزایش معنادار داشته است. در مقایسه نمره عملکرد جنسی کل نیز، در هفته هشتم (030/0=p) و هفته شانزدهم (024/0=p) بین گروه کنترل و گروه ذهن آگاهی و در هفته هشتم بین گروه کنترل و گروه ذهن آگاهی/ آروماتراپی (047/0=p) تفاوت آماری معنادار مشاهده شد. نمره اضطراب در سه بار اندازه گیری در گروه کنترل و همچنین در گروه ذهن آگاهی تفاوت آماری معناداری نداشته است. اما در گروه آروماتراپی (003/0p=) و گروه ذهن آگاهی/آروماتراپی (001/0p<) کاهش معناداری مشاهده شده است. نتایج آزمون اندازه گیری های مکرر نشان داد نمره اضطراب در گروههای آروماتراپی در هفته 8 (021/0p=) و هفته 16 (049/0p=) و در گروه آروماتراپی/ ذهن آگاهی در هفته هشتم (042/0p=) و هفته شانزدهم (021/0p=) با تعدیل مقادیر پایه نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری داشته است. نمره افسردگی در سه بار اندازه گیری در گروه کنترل و همچنین در گروه ذهن آگاهی تفاوت آماری معناداری نداشته است. اما در گروه آروماتراپی (001/0=p) و گروه ذهن آگاهی/آروماتراپی (043/0=p) کاهش معناداری مشاهده شد. نتایج آزمون اندازه گیری های مکرر نشان داد نمره افسردگی در گروه های آروماتراپی در هفته 8 (011/0=p) با تعدیل مقادیر پایه نسبت به گروه کنترل کاهش معنادار داشته است. نتیجه¬گیری: بر اساس نتایج، ذهن آگاهی با بهبود عملکرد جنسی کل و ابعاد تمایل، تهییج، لوبریکاسیون و درد، آروماتراپی با بهبود نمره اضطراب و افسردگی و بکارگیری توام این دو روش با بهبود تمایل، تهییج، لوبریکاسیون و نمره کل اختلال عملکرد جنسی و همچنین نمره اضطراب همراه بوده است.