ارتباط وزن گیری مادر در دوران بارداری و رشد کودک در سال اول زندگی با خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم
Abstract
چکیده فارسی
سابقه و هدف: نتایج مطالعات اخیر حاکی از آن است که وزن گیری نامناسب مادر در دوران بارداری می تواند خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم را در نوزاد افزایش دهد. همچنین رشد کودک در سال اول زندگی نیز می تواند به عنوان شاخصی جهت تشخیص زود هنگام اختلالات طیف اوتیسم مورد استفاده قرار گیرد. از آنجاییکه در ایران تاکنون مطالعه ای در زمینه ارتباط وزن گیری مادر در دوران بارداری و رشد کودک در سال اول زندگی با خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم انجام نشده است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط وزن گیری نامناسب مادر در دوران بارداری و رشد کودک در سال اول زندگی با خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم طراحی گردید.
مواد و روش‌ها: در مطالعه مورد- شاهدی حاضر 228 کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم و 228 کودک سالم شرکت کردند. اطلاعات مورد نیاز در رابطه با کودکان مورد مطالعه، والدین و خواهران یا برادران آن ها در قالب پرسشنامه های طراحی شده با مراجعه به مراکز اختلالات طیف اوتیسم و مراکز بهداشت شهرستان تبریز به شیوه نمونه گیری آسان از سوابق پزشکی موجود در پرونده های الکترونیکی سلامت و مصاحبه چهره به چهره با والدین کودکان جمع آوری شد. جهت بررسی ارتباطات بین متغیر های مورد مطالعه با خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم از آزمون رگرسیون لجستیک تک متغیره و جهت تعدیل اثر متغیر های مخدوش گر از آزمون رگرسیون لجستیک چند متغیره استفاده شد.
یافته ها: میانگین افزایش وزن دوران بارداری در مادران کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم به طور معنی داری بیشتر از مادران گروه شاهد بود (005/0=p). هر یک کیلوگرم افزایش در وزن مادران در طول بارداری، خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم در کودکان آن ها را 7% افزایش می داد ]03/0=p، (14/1، 00/1) 07/1 :(CI95%) [OR. احتمال دارا بودن فرزند مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم برای مادرانی که وزن گیری ناکافی را در دوران بارداری تجربه کرده بودند، 30/68 برابر ]001/0>p، (51/707 ،59/6) 30/68 :(CI95%) [OR و برای مادرانی که وزن گیری بیش از اندازه داشتند، 85/5 برابر بیشتر از مادرانی بود که در دوران بارداری وزن گیری کافی داشتند ]001/0>p، (00/10 ،43/3) 85/5 :(CI95%) .[OR وزن (04/0p=)، قد (03/0p=) و دور سر (001/0p<) هنگام تولد در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم به طور معنی داری بیشتر از کودکان سالم بود. هر یک سانتی متر افزایش اندازه دور سر کودک در هنگام تولد، خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم را 88/1 برابر افزایش می داد ]001/0>p، (30/2، 54/1) 88/1 :(CI95%) [OR. همچنین میزان رشد وزنی (001/0p<) و دور سر (001/0p=) کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در سال اول زندگی به طور معنی داری بیشتر از کودکان سالم بود. هر یک کیلوگرم افزایش وزن و هر یک سانتی متر افزایش دور سر کودک در سال اول زندگی، خطر بروز اختلالات طیف اوتیسم را به ترتیب 54/4 برابر ]001/0>p، (17/7، 88/2) 54/4 :(CI95%) [OR و 63/1 برابر ]003/0=p، (25/2، 18/1) 63/1 :(CI95%) [OR افزایش می داد. شانس ابتلا به اختلالات طیف اوتیسم در کودکان مادرانی که در دوران بارداری به دیابت و یا پرفشاری خون بودند، به ترتیب 65/7 برابر (002/0=p) و 28/3 برابر (04/0=p) بیشتر از کودکان مادرانی بود که در دوران بارداری به هیچ بیماری مبتلا نشده بودند. میانگین سن مادران و پدران در زمان بارداری در گروه بیمار به طور معنی داری کمتر از گروه شاهد بود (به ترتیب، 001/0=p و 005/0=p). شانس ابتلا به اختلالات طیف اوتیسم در پسران نسبت به دختران 99/2 برابر بیشتر بود (001/0p<). در گروه بیمار، درصد کودکان preterm (8/8 در برابر 4/4) و درصد کودکان post-term (7/12 در برابر 3/5) به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود (002/0p=). کودکان پدرانی که سطح تحصیلات پایین (ابتدایی و پایین تر) و یا تحصیلات متوسط (راهنمایی و دبیرستان) داشتند به ترتیب 24/5 برابر (002/0=p) و 02/2 برابر (01/0=p) بیشتر از کودکان با پدران تحصیلات بالا (تحصیلات دانشگاهی)، شانس ابتلا به اختلالات طیف اوتیسم داشتند. تفاوت معنی داری در میزان رشد قدی در سال اول زندگی، BMI قبل از بارداری مادران و نوع تغذیه نوزاد در سال اول زندگی بین دو گروه مورد و شاهد مشاهده نشد.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که افزایش وزن بیش از حد دوران بارداری، سن پایین والدین در زمان بارداری، سطح پایین تحصیلات پدر، دور سر هنگام تولد، رشد وزنی و دورسر کودک در سال اول زندگی و جنسیت مذکر ممکن است به طور مستقل، خطر ابتلا به اختلالات طیف اوتیسم را در فرزند افزایش دهند.
کلمات کلیدی: اختلالات طیف اوتیسم، وزن گیری دوران بارداری، وزن هنگام تولد، فاکتور های مادری، فاکتور های پدری