بررسی عوامل زمینه ساز ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی کودکان زیر پنج سال در مرکز آموزشی درمانی کودکان شهر تبریز، سال98-1397

Abstract

چکیده: مقدمه: ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی یکی از فوریتهای طبی بوده و از مهمترین عوامل خطر مرگ و میر کودکان زیر پنج سال است. با شناسایی عوامل زمینه ساز و رفع یا کنترل آن ها می توان از وقوع این حوادث پیشگیری نمود. فلذا مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل زمینه ساز ورود جسم خارجی به گوش ، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی کودکان زیر پنج سال در مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز در سال98-1397 انجام شد. روش کار: در پژوهش توصیفی همبستگی حاضر، 245 نفر از کودکان زیر پنج سال بستری در بخش گوش و حلق و بینی، سرپایی در اورژانس و درمانگاه بیمارستان کودکان تبریز با روش نمونه گیری در دسترس مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها شامل فرم مشخصات پایه، پرسشنامه عوامل زمینه ساز ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی در کودکان که یک پرسشنامه محقق ساخته بود مورد استفاده قرار گرفت . جمع آوری داده¬ها توسط پژوهشگر از پرونده کودک و مصاحبه انفرادی با والدین صورت گرفت. روایی صوری و محتوایی ابزارها با نظر 10 نفر از صاحبنظران پرستاری و پزشک متخصص ENT بررسی و تایید شد. پایایی ابزارها به روش آلفای کرونباخ77/0 بود. تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار آماری SPSS نسخه 25 با استفاده از آمار توصیفی) فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) انجام شد. یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیشترین محل آناتومیک جسم خارجی در کودکان مورد مطالعه در بینی(8/47 درصد)، گوش (6/19 درصد) و معده (2/19 درصد) بودند. اکثریت (9/84 درصد) در شهر سکونت داشته، جنس مذکر (9/53 درصد) و اولین فرزند (6/57 درصد) بودند. همچنین بیشترین آگاهی والدین در خصوص گویه « قطعات کوچک اسباب بازی‏ها می توانند سبب حوادثی از جمله ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی شوند» با 6/99 درصد پاسخ صحیح بود. بیشترین نوع جسم خارجی تخمه، تکه اسباب بازی، آجیل، دکمه پیراهن، دانه تسبیح، دستمال کاغذی، سنگ ریزه، پنبه گوش پاک کن، هسته آلبالو ، پاک کن، مدادتراش، نخود و سنگریزه تزئینی لباس بودند. از بین مشخصات پایه "تحصیلات و شغل پدر، جنسیت، نوع سکونت، رتبه تولد، تحصیلات مادر، تعداد فرزند، درآمد" و از عوامل والدینی " اقدام اطرافیان پس از وقوع حادثه، منبع کسب اطلاعات والدین، و تجربه قبلی(در فامیل یا محله)" و از عوامل کودکی " اسباب بازی مورد علاقه کودک، فعالیت حین حادثه" و از عوامل مربوط به محیط "نوع جسم خارجی در دسترس کودک" با ورود جسم خارجی به گوش ، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی کودکان زیر پنج سال ارتباط آماری معنی دار داشتند. نتایج نشان داد بیشتر بچه هایی که دچار ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی شده بودند در هنگام بازی یا حین غذا خوردن این اتفاق برایشان افتاده بود. بعلاوه اسباب بازی های کوچک مورد علاقه آنها بود. نتیجه¬گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد اکثر کودکان زیر پنج سال که دچار ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی شده بودند پسر بودند که لزوم مراقبت بیشتر از پسر بچه ها را می رساند. بعلاوه نتایج این مطالعه نشان داد که والدین از دانش و آگاهی خوبی برخوردار هستند ولی فرهنگ شهر نشینی و نوع خوراکی ها و اسباب بازیهای کودکان، باعث شده است که ورود جسم خارجی به گوش، بلع و آسپیراسیون آن به راههای هوایی در کودکان شهری بیشتر اتفاق بیافتد. همچنین میزان بروز این حوادث در خانواده هایی که نگهداری مواد دور از دسترس کودکان نیست و بخصوص در خانواده های تک فرزندی بیشتر اتفاق می افتد که نیاز به اطلاع رسانی و آموزش بیشتری را می طلبند. نظارت درست و همراهی و توجه دقیق خانواده ها به کودک و نگهداری و مصرف درست خوراکی ها و وسایل در منزل ضروری است.