تحلیل سیاست آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران
Abstract
چکیده
مقدمه: سیاست "آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران" حدود 5 سال است که در مرحله اجرایی قرار دارد که براساس نتایج مرور متون و تجارب محققین تا کنون این سیاست به شیوه علمی و با استفاده از مدل¬های رایج تحلیل سیاست مورد تحلیل و وارسی قرار نگرفته است، از اینرو هدف مطالعه حاضر، تحلیل و ارزیابی سیاست آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رویکردهای علمی و اصولی است.
روش کار: مطالعه حاضر از نوع مطالعه کیفی با رویکرد مطالعه موردی می باشد که با هدف تحلیل سیاست "آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران" انجام شده است. برای تحلیل سیاست ها از مدل "Policy Triangle Framework" استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از مرور متون، تحلیل اسناد و مستندات موجود و مصاحبه های نیمه ساختار یافته با ذینفعان و صاحبنظران استفاده شد. شرکت کنندگان اصلی مطالعه حاضر مسئولین، ذینفعان، صاحبنظران و افراد مطلع در زمینه سیاست آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی در سطح ملی و استانی بود. افراد به روش مبتنی بر هدف انتخاب شدند. جهت تحلیل داده ها از تحلیل محتوای قراردادی (Conventional Content- Analysis) استفاده شد.
نتایج: یافته های این مطالعه در قالب چهار بخش زمینه، محتوا، ذینفعان و فرآیند حاصل شد. در بخش زمینه، سیاست های کلی نظام سلامت، اقتصاد سلامت، فرهنگ سازی نظام سلامت و رفع آسیب های اجتماعی شناسایی شدند که مهم ترین نتیجه، در بخش رفع آسیب های اجتماعی بود که اشاره به مهاجرت های تحصیلی دانشجویان (خارج از کشور و یا بین استانی) داشت که این سیاست، نقش بسزایی در برطرف شدن این مشکل داشته است. در بخش محتوا، مهم ترین هدف شناسایی شده سیاست، تحقق عدالت آموزشی و تمرکز زدایی است. در بخش تحلیل ذینفعان، اصلی ترین یافته، انگیزه غیرمالی تمامی ذینفعان و عوامل دخیل در این سیاست است. البته تمامی ذینفعان نیز تاثیر آشکار، آگاهانه و مثبت داشتند که این نیز یکی از نتایج این مطالعه بود. در انتها، در بخش فرآیند، در قالب دستورکارگذاری، برای جریان مشکل، تمرکزگرایی، نبود توزیع عادلانه و نبود مرجعیت علمی شناسایی شدند. برای روند سیاست نیز اهداف ملی و برنامه های کلان وزارت بهداشت و قوانین تصویب کننده حاصل گردید. در انتها برای روند های سیاسی، روی کار آمدن حامیان این سیاست یا افرادی که حامی سیاست هستند و اجرای طرح تحول در حوزه درمان و بهداشت از نتایج این مطالعه بود. در پنجره فرصت این مطالعه نیز دولت سلامت محور و اجرای طرح تحول سلامت در بهداشت و درمان و نیاز به تحول در حوزه آموزش ارائه شد. در قالب ارزشیابی سیاست، مهم ترین نقطه ضعف و چالش این سیاست، وابستگی سیاسی و نبود چارت سازمانی قوی حاصل گردید. از مهم ترین نتایج در بخش نقاط قوت، حمایت های دولتی و استفاده از ظرفیت های بومی مورد توجه بودند. مهم ترین دستاورد این سیاست نیز، تمرکز زدایی در راستای گسترش عدالت است.
نتیجه گیری: براساس نتایج مرور متون و تجارب و نتایج محققین، برای اولین بار، سیاست آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران به روش علمی در این مطالعه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج، یافته ها و اطلاعات خوبی که از این مطالعه فراهم گردید، میتواند مورد استفاده مسئولین، ذینفعان، سیاست گذاران و متولیان این حوزه، برای ارتقاء و توسعه این سیاست و سیاست های بعدی قرار گیرد.