جهت دریافت درجه دکترای تخصصی علوم تغذیه عنوان: اثر مکمل یاری اسیدهای چرب امگا 3 بر سطوح بیان ژن های PPARγ و UCP2، سطح سرمی پروتئین UCP2، وضعیت متابولیک و اشتها در ورزشکاران مرد نخبه: کارآزمایی بالینی تصادفی شاهددار

Abstract

مقدمه: با توجه به تاکید سازمان بهداشت جهانی بر پیشگیری از بیماری های مزمن، ارزیابی مکانیسم های تنظیم کننده مصرف غذا و کنترل درصد چربی بدن در افراد سالم و ورزشکاران حائز اهمیت می باشد. بسیاری از مطالعات قبلی نقش مهم اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش توده چربی در مدل های حیوانی را نشان داده است. همچنین، افزایش دریافت اسیدهای چرب امگا 3 باعث کاهش درصد چربی بدن در بیماری های چاقی، دیابت و سندرم متابولیک می شود. با این حال، مشخص نیست که آیا مکمل اسیدهای چرب امگا 3 در ورزشکاران با مقادیر کم توده چربی، اثرات مشابهی دارد. از طرفی اسیدهای چرب امگا 3 به عنوان لیگاند ژن های مرتبط با انرژی، در متابولیسم و مصرف انرژی نقش دارند. این اثرات به دلیل تغییر در بیان گیرنده فعال کننده تکثیر پراکسیزومی گاما (PPARγ) و پروتئین جداکننده میتوکندریایی2 (UCP2) است. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر مداخله اسیدهای چرب امگا 3 بر بیان ژن های مرتبط با متابولیسم انرژی PPARγ و UCP2، میزان متابولیسم در حال استراحت (RMR)، ترکیب بدن، الگوی لیپیدی، دریافت مواد مغذی و اشتها در ورزشکاران نخبه صورت گرفت. مواد و روش ها: در یک کارآزمایی بالینی دوسوکور به مدت 3 هفته، 36 ورزشکار مرد با میانگین سن 15/3± 86/21 سال به طور تصادفی به گروه مداخله (دریافت 2000 میلی گرم در روز مکمل اسید چرب امگا 3؛ 360 EPA: ، 240 DHA: ) و گروه کنترل (دریافت 2000 میلی گرم در روز پارافین خوراکی) تقسیم شدند. سطوح بیان ژن های PPARγ و UCP2، سطح سرمی پروتئین UCP2، الگوی لیپیدی، RMR، ترکیب بدن، دریافت مواد مغذی و اشتها با روش های استاندارد در ابتدا و انتهای مطالعه ارزیابی شد. داده ها پس از وارد شدن به STATA، با روش های آماری مربوطه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. 05/0p< معنی دار تلقی گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که سطوح بیان ژن های PPARγ و UCP2 در گروه مداخله افزایش یافت (05/0p< ). تفاوت سطح سرمی پروتئین UCP2در گروه مداخله قبل و بعد از مکمل یاری (73/7، 08/3) 48/6 نانوگرم در میلی لیتر بود (05/0p<). اختلاف میانگین RMR در گروه مداخله قبل و بعد از مکمل یاری (341، 3/98) 220 کیلوکالری در روز بود (05/0p< ). از میان اجزا الگوی لیپیدی، تنها HDL کلسترول به میزان (69/9، 86/2)28/6 میلی گرم بر دسی لیتر افزایش یافت (05/0p< ). همچنین، احساس گرسنگی افزایش و احساس سیری کاهش یافت. دریافت انرژی، پروتئین و چربی در گروه مداخله افزایش یافت، اما پس از تعدیل عوامل مخدوشگر ترکیب بدن و میزان فعالیت فیزیکی، این تغییر معنی دار نبود. سایر پیامدهای مورد بررسی در پایان سه هفته تغییر معنی داری نداشت. نتیجه گیری: با توجه به اثر مثبت مکمل اسیدهای چرب امگا 3 بر روی بیان ژن های مرتبط با متابولیسم انرژی در افراد ورزشکار، توصیه مطالعه بر روی سایر گروه های جامعه ضروری به نظر می رسد تا در صورت نتایج مفید بتوان در آینده اقداماتی را در زمینه تجویز مکمل اسیدهای چرب امگا 3 برای ورزشکاران و سایر افراد جامعه اتخاذ نمود. کلید واژه ها: اسیدهای چرب امگا 3، PPARγ ، UCP2، RMR ، اشتها، ترکیب بدن، دریافت مواد مغذی