بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره مرزنجوش،اسانس زنجبیل، سدیم هیپوکلریت 25/5% و کلرهگزیدین 2% به عنوان ماده شستشو دهنده داخل کانال، روی بیوفیلم 6 هفته‌ای باکتری انتروکوکوس فکالیس در ریشه دندانهای دائمی انسان (در شرایط آزمایشگاهی)
Abstract
مقدمه: نقش باکتری و فرآورده‌های آنها به عنوان عامل اصلی ایجاد و گسترش بیماری پالپ و پری اپیکال در بررسی‌های فراوانی به اثبات رسیده است.
مطالعات بسیاری در مورد دندانهای درمان ریشه شده‌ای که نیاز به درمان مجدد پیدا کرده‌اند ،اغلب شیوع انتروکوکوس فکالیس یک باکتری گرم مثبت بی‌هوازی اختیاری را در عفونت‌های پایدار یا ثانویه گزارش کرده‌اند.
امروزه محصولات گیاهی و طبیعی به علت خاصیت قوی آنتی‌باکتریال و سازگاری بهتر بافتی و خصوصیت ضد التهابی همچنین آنتی اکسیدان قوی جایگزین داروهای صنعتی شده‌اند و تمایل زیادی به استفاده از آنها وجود دارد. به علت طعم و بوی نامطبوع و همچنین مقاومتی که نسبت به برخی داروهای آنتی بیوتیکی صنعتی وجود دارد، امروزه محصولات گیاهی طرفداران زیادی بین پزشکان و دندانپزشکان پیدا کرده است. لذا هدف از این مطالعه مقایسه خاصیت آنتی‌باکتریال میان داروهای گیاهی زنجبیل(Zingiber officinale)، مرزنجوش(origanum vulgare ) ، کلرهگزیدین 2% و سدیم هیپوکلریت 25/5 % به عنوان شستشودهنده های داخل کانال در جهت حذف بیوفیلم بالغ 6 هفته‌ای باکتری انتروکوکوس فکالیس به روش شمارش باکتری ( CFU ) بود.
روش کار: در این مطالعه تجربی از 66 دندان تک ریشه و تک کانال کشیده شده انسانی که فاقد هرگونه آنومالی ،پوسیدگی ، بدون تحلیل داخلی و خارجی ، تروما ، کلسیفیکاسیون و کرو شدید ، بدون درمان ریشه قبلی و ترک بود، استفاده شد. تاج آنها به منظور یکسان‌سازی طول کارکرد دندانها قطع و کانال ریشه تا فایل # 40 به روش دستی آماده‌سازی و پاکسازی شد تا قطر کانال نمونه‌ها یکسان‌سازی شود. دندانها آنگاه به طور تصادفی به چهار گروه 11 تایی و 2 گروه کنترل مثبت و منفی 11 تایی تقسیم شدند.
همه دندانها به جز گروه کنترل منفی به مدت 6 هفته در معرض سوسپانسیون باکتری انتروکوکوس فکالیس با غلظت نیم مک فارلند قرار گرفتند تا بیوفیلم بالغ و مقاوم تشکیل شود. سپس یک نمونه تصادفی جهت بررسی تأیید تشکیل بیوفیلم و یک نمونه دیگر از گروه کنترل منفی جهت تأیید حذف لایه اسمیر زیر میکروسکوپ الکترونی بررسی شد.کانال دندانهای هرچهارگروه یازده تایی توسط یک میلی‌لیتر از محلول های مورد نظر به ترتیب عصاره کلروفرمی مرزنجوش، اسانس روغنی زنجبیل، سدیم هیپوکلریت 25/5% و کلرهگزیدین 2% به وسیله سرنگ 20 سی سی با سر سوزن 27 گیج شستشو گردید. گروه کنترل منفی و مثبت نیز تنها با نرمال سالین شستشو داده شد. سپس از هر کدام از نمونه‌ها به طور جداگانه، دبری‌های دندانی جمع‌آوری گردید و در5/0 میلی لیتر از نرمال سالین استریل حل شد. و در پلیت حاویBHI آگار کشت داده شد. در نهایت با دستگاه کلنی کانتر مخصوص شمارش باکتری ، تعداد باکتری ها در هر نمونه مشخص شد. در پایان داده‌های به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS17 و با توجه به توزیع غیر نرمال داده‌ها، توسط آزمون کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت و برای مقایسه جفتی گروه‌های مورد مطالعه از آزمون ناپارامتری من ویتنی استفاده شد. در تمامی موارد سطح معنادار P<0.05 تلقی گردید.
یافته‌ها: میانه تعداد باکتری (CFU) در نمونه های گروه مرزنجوش، زنجبیل و کنترل مثبت به ترتیب 900، 800 ، 126000 بدست آمد ، نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین میانه میزان رشد باکتری در گروه های زنجبیل و مرزنجوش با کنترل مثبت از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود داشت (p ˂0.001 ) . از طرفی آزمون ناپارامتری من ویتنی نشان داد که بین میانه رشد باکتری در گروه زنجبیل و مرزنجوش اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت p= 0.94) ) به عبارت دیگر تعداد باکتری انتروکوکوس فکالیس در اسانس روغنی زنجبیل در نمونه هایی که باکتری رشد کرده بود و در کل نمونه ها نسبت به گروه کنترل مثبت 12/99% و 36/99% کمتر بود. و تعداد باکتری انتروکوکوس فکالیس در عصاره کلروفرمی مرزنجوش در نمونه هایی که باکتری رشد کرده بود و کل نمونه ها نسبت به گروه کنترل مثبت به ترتیب 24/99% و 28/99% کمتر بود. هر چهار گروه نسبت به گروه کنترل مثبت تفاوت قابل ملاحظه ای داشتند اما تفاوت معناداری با یکدیگر نداشتند . (p˃0.05)
نتیجه‌گیری: با در نظر گرفتن محدودیت‌های مطالعه حاضر، گروه‌های کلرهگزیدین و سدیم هیپوکلریت اثر بازدارندگی رشد 100% از خود نشان دادند، همچنین دو گروه گیاهی مرزنجوش و زنجبیل نسبت به گروه کنترل مثبت فعالیت آنتی‌باکتریال قابل ملاحظه نشان دادند ولی نسبت به یکدیگر اختلاف آماری معنی‌دار نبود. به طوری که در رده اول گروه‌های شیمیایی بیشترین اثر را داشتند و به دنبال آن زنجبیل و مرزنجوش اثر آنتی‌باکتریالی بالایی داشتند بنابراین با در نظرگیری نتایج بدست آمده و باتوجه به اینکه داروهای گیاهی مورد استفاده، دسترسی آسان‌تر و هزینه کمتر، دارند این مواد می‌توانند به عنوان جایگزین برای مواد شیمیایی در نظر گرفته شوند.